365 TBB Dergisi 2025 (176) Çağatay ŞAHİN Sonuç olarak özel hukuk ve ceza hukuku alanında daha çok geçerli olmak üzere Batı hukukuna yönelen birçok örnekte görüldüğü üzere hukukta devrimci görüş ve öneriler, Meclisler tarafından nazara alınmamakta veya kanun taslakları üzerinde gerçekleştirilen çeşitli değişikliklerle etki büyük oranda hafifletilebilmektedir.92 Tanzimat Fermanı ve Islahat Fermanı sonrası şer’i hukuk ile Batı hukuk anlayışı arasında bir ikilem doğduğunu ifade eden Bozkurt’a göre kişiler arası eşitliğin ve temel haklarda dokunulmazlığın Osmanlı hukuk sistemine girmesi devletin hukuk uygulamalarında bir ayrımın göstergesidir. Osmanlı hukukunda gayrimüslim yurttaşları devlete bağlı kılmak ve merkezi otoritenin gücünü arttırmak amaçlı faaliyetler şer’i hukukun güçlü olduğu yerde Batı hukukuna dayalı temel yasalar alınmasını gerekliliğini ortaya çıkarmıştır.93. Ayrıca Lewis çoğunluğu Müslüman olan bir ülkede devlet otoritesinin reform yanlısı olmasının toplumsal tablonun değişmesinde oldukça kıymetli olduğunun altını çizmektedir. Bu uğurda hukuk kurumları dini otoritenin hukuk üzerindeki etkisini kırmak yolunda işlev görmüş, muhafazakâr kesim ise buna direnç göstermek yolunda harekete geçmiştir.94 IV. BATI HUKUKUNUN BENIMSENMESINE KARŞI MUHALEFET VE ELEŞTIRILER Resepsiyon meselesi şüphesiz yalnızca kanun yapma tekniğiyle açıklanabilecek bir mesele değildir; zira resepsiyon gerekçelerinin öncelikle ülkenin yakın dönem siyasi tarihi ile doğrudan ilişkisi bulunmaktadır. Bununla beraber bir ülkeyi başka ülkenin normlarını almaya iten nedenler genel hatlarıyla modernleşme arzusu, dış baskı ve bağımsızlık isteği olarak farklılık gösterebilmektedir.95.Ayrıca hukuk politikasındaki değişiklik iktibasın tüm amaçlarıyla başarıya ulaşacağı anlamına gelmemektedir; zira ihtilal devirleri özel hukuk alanında ihtilalci değerlere sahip kanunlar yaratmaya her zaman yeterli değildir. Batı hukukunun tarihine bakıldığında kanun yapma işlevi, devrimci dönemlerde muhalefet sebebiyle mevcut radikal kadroları meclislerde 92 Alan Watson, “Hukuksal Evrim ve Kanun Yapma”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, (çev. E. Akyazan), İstanbul 2012, C.67, S.1-2, s. 250. 93 Bozkurt, Alman-İngiliz, s. 214-215. 94 Lewis, s. 366. 95 Bozkurt, s. 8-11.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1