372 “Türk’ün Ruhundan Doğan Kanunlar İsteriz”: Erken Cumhuriyet Döneminde Medeni Hukuk Yapımına Yönelik Üç Görüş ve Hukuk Politikasının Değişikliği Üzerine Bir Değerlendirme da asıl olan hukuk alımından ziyade o hukukun tatbiki ve içtihatlarla nasıl geliştirildiği meselesidir. Türk medeni hukuku alanında uygulayıcıların on beş yıllık süre zarfında bu yol ve yöntemlerle kanunun boşluklarını doldurma hususunda İsviçre mahkemelerinden tamamen farklı içtihatlar geliştirmeleri bunun birer kanıtıdır.115 Bu dönemde diğer dikkat çekici nokta ise Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (TCF)’nın kuruluşu ve Halk Fırkası’nın politikalarına karşı getirdiği eleştirilerdir. Dönemin siyasal muhalefetiyle ilgili olarak TCF’nin parti beyannamesine bakıldığında yeni partinin hedefi devrimci olmaktan çok tekâmüle önem veren bir yapıdadır, metni Locke-Rousseau ekseninde gören Erik Jan Zürcher partinin, hükümetin radikal-otoriter politikalarına karşı siyasal liberalizmi çözüm olarak gösterdiğini ifade etmektedir. Fırka’nın kanunları ikmal ve ıslah yoluyla çıkaracağını ve devleti sarsıntılardan bu tedrici anlayışla kurtaracağını açıklaması, partinin hukuki gelişim anlayışı konusunda yeterli bir malumat vermektedir.116 Ayrıca Zürcher 1924-1925 arasında etkin olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın iktidara gelmesi halinde gelecekteki meselelerin nasıl cereyan edebileceğine ilişkin bazı öngörülerde bulunur. Zürcher’e göre böyle bir durumda daha ılımlı bir politikanın devreye gireceği, toplumsal ve kültürel açıdan yapılacak reformların daha itidalli gerçekleştirileceği ve laiklik meselesinin yönetimde daha az yere sahip olacağı kuşkusuzdur.117 V. MEDENI KANUN’UN ESBAB-I MUCIBESI: TARIHÇI HUKUK OKULU TEZLERINE YÖNELIK BIR ELEŞTIRI Kodifikasyon girişimlerini reddederek organik hukuk kavramını önceleyen Tarihçi Hukuk Okulu118 (Historische Schule) çağının toplum115 Barkan, 715-716. 116 Zürcher, Erik Jan, Cumhuriyetin İlk Yıllarında Siyasal Muhalefet Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (1924-1925), İletişim Yayınları, (çev. G. Ç. Güven), İstanbul 2021, s. 163. 117 Bunun yanında Mustafa Kemal’i destekleyen ve kendilerini devrimin liderleri olarak gören genç radikal kanat hükümete muhalif her söylemi ihanet olarak kodlamaktadır. CHF’den istifaların azaldığı bir noktada Fethi Okyar’ı istifaya zorlayarak TFC’nin gerilemesini sağlayan da bu kanat olmuştur. Zürcher, s. 162-165. 118 Bu hususta bkz. Friedrich Carl Von Savigny, Çağımızın Yasama ve Hukuk Bilimi Konusundaki Görevi Üzerine, (çev. A. Acar), Pinhan Yayıncılık, İstanbul 2018. Gerçekten de Savigny hukuk sosyolojisinin öncül isimlerinden birisi olarak görü-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1