381 TBB Dergisi 2025 (176) Çağatay ŞAHİN VI. “OLAN-OLMASI GEREKEN HUKUK” DENKLEMINDE MEDENI KANUN VE KANUNUN TAMAMIYETI FIKRI Cumhuriyet döneminin hukuk felsefesi bakımından dikkat çekici diğer bir özelliği imparatorluktaki iradeci pozitivist düzenden egemenliğin millete ait olduğu normativist pozitivist bir düzene geçiştir. Erken Cumhuriyet dönemini bu iki akım arasında bir geçiş dönemi olarak görmek mümkündür; zira egemenliğin millete hasredilmesi ve kanunların anayasaya uygun yapılması bu geçişin temel göstergeleri konumundadır.149 Diğer bir ifadeyle cumhuriyet dönemine geçişi hükümdarın kişisel emrine dayanan iradeci pozitivizmden normu çıkaran devlet otoritesinin normla kendisini bağladığı normativist pozitivizme dönüş şeklinde değerlendirmek mümkündür. Normatif doğrultuda kuralların devlet tekelinde güvence altına alınmış olması ve cebir kullanma yetkisinin devletin hukuk sisteminin öngördüğü biçimde kamusallaşması, bu dönemi önceki dönemden ayırıcı bir unsurdur.150 Temel olarak hâkimden tarafsızlık isteyen, benzer olaylarda hukuki bakımdan bir istikrar beklentisi bulunan ve hukuku birlik içerisinde bir düzen olarak öngören hukuki pozitivizmi doğrudan bir ideoloji ile ilişkilendirmek zordur. Geçerlilik fikrine dayanan bir hukuk sistemi hukuki pozitivizm yoluyla varlık kazanabilir ve yasal değişiklikler hukuki pozitivizmde hukuki güvenlik ve öngörülebilirliği bozacak meseleler olarak görülür.151 İngiliz benzeri iradeci pozitivizmden normativist pozitivizme geçiş her şartta büyük bir siyasi iradenin kararı olarak görülmemelidir; zira bir XIX. yüzyıl ürünü olan hukuki pozitivizm zaten buna içkindir. Nitekim temel kurumlar, temel kanunlar, mahkemelerin hukuk kurallarını somut olaylara istikrarlı şekilde tatbik etmeleri mahkeme kararlarının Yargıtay denetimine tabi olması ve verilen kararların hâkimlerin terfilerinde belirleyici olması normlar sistemi olarak hukuk uygulamasının yansımaları olmuştur.152 Cumhuriyet ile temel olarak egemenin kişisel buyrukları yerine yönetilen ve yöneteni bağlayan norma dayalı bir düzene doğru geçiş diğer ülkelerin pozi149 Güriz, s. 411. 150 Güriz, s. 419. 151 Güriz, s. 422. 152 Güriz, s. 419-420.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1