30 Soykırım Sözleşmesinin Gazze’de Uygulanması Davasında Uluslararası Adalet Divanı’nın İlave İhtiyati Tedbir Kararı teknik bir formalite gibi görünmekle birlikte ihtiyati tedbirlerin bağlayıcılığı ve uygulanmasına dair tartışmalarda dikkate alınması gereken husustur. Kararın muhtevasında değineceğimiz son husus İsrailli rehinelerle ilgilidir. İhtiyati tedbirlerin yanında Divan önceki kararlarında yaptığı gibi Hamas ve diğer silahlı gruplarca 7 Ekim 2023 saldırısı esnasında kaçırılan ve rehin tutulan şahısların derhal ve şartsız olarak salıverilmesi çağrısını tekrarlamaktadır. 7 Ekim saldırısı ve rehine alınması soykırım tartışmaları dâhil bütün müteakip olayların başlangıç noktasını teşkil etmesine rağmen rehinelerin salıverilmesinin ancak hukuken herhangi bir bağlayıcı etkisi olmayan bir çağrıyla dile getirilebilmesi Divan’ın yargı yetkisinin sınırlarını ve genel olarak devletlerarası yargının ulusal yargı sistemlerinden farkını göstermektedir. Divan’ın kararları sadece taraflar, yani yargı yetkisini kabul etmiş devletler için, yine aynı devletlerin belirlediği konularla sınırlı olarak hüküm doğurduğundan Divan’ın rehineler konusunda gösterebileceği yegâne tepki bu çağrıdan ibaret olmuştur. III. KARARIN ETKİLERİ VE UYGULANMASI A İhtiyati Tedbir Kararlarının Bağlayıcılığı Divan’ın 24 Mayıs’ta aldığı ihtiyati tedbirlerin etkisi, yani tedbirlerin muhatapları açısından uyulması gereken yükümlülükler getirip getirmediği meselesi aslında bu karara has bir soru olmayıp genel olarak bütün ihtiyati tedbir kararları için söz konusudur. Mesele ihtiyati tedbirlerin Statü’ye girdiği Uluslararası Daimi Adalet Divanı döneminden beri tartışılmaktadır.65 Tartışmanın halen devam etmesi şaşırtıcı değildir, zira Divan geçmiş kararlarında net bir tavır almamıştır, doktrin zıt görüşler arasında bölünmüştür ve devletler duruma göre farklı tutum ve uygulamalar içine girmiştir. İhtiyati tedbirlerin bağlayıcı olmadığını savunanlar Divan Statüsü’nün ilgili 41. maddesinin lafzi yorumundan, Divan kararlarındaki değişik yorumlara açık ifadelerden, devletlerin birçok olayda ted65 İhtiyati tedbirlerin bağlayıcılığı ile ilgili tartışmalar K. Oellers-Frahm, “Article 41” in The Statute of ICJ, A Commentary, 80-97’de teferruatlı olarak ele alınmaktadır. Buradaki değerlendirmelerimizde büyük ölçüde anılan kaynaktan yararlandık.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1