34 Soykırım Sözleşmesinin Gazze’de Uygulanması Davasında Uluslararası Adalet Divanı’nın İlave İhtiyati Tedbir Kararı ve fiilen haklı olduğunu gösterir fakat bu ex post facto bir tespittir; bağlayıcı tedbirlerin alındıkları zaman rıza ilkesine ters düşme riski taşıdıkları iddiasını geçersiz kılmaz. UAD’nin zorunlu yargı yetkisi olmaması dolayısıyla ihtiyati tedbirler müessesesiyle ilgili bu çatışmalı durum her halükarda kaçınılmaz görülmektedir. Çatışma riski ancak tedbirlerin bağlayıcı olmaması halinde ortadan kalkacaktır. Bu iradeci argümana iradeci anlayışın sınırları içerisinde kalarak cevap verecek olursak, Statü BM Andlaşması’nın eki olarak bağlayıcıdır; Divan’ın Statü’de belirlenen yargı yetkisi ve bu yetkisini hangi usuller içerisinde kullanacağını taraf devletler her davada rıza şartına bağlı olarak kabul etmişlerdir. İhtiyati tedbirler varlık sebepleri itibariyle her mahkemenin dolayısıyla Divan’ın yargılama işlevini yerine getirmesinde vazgeçilmez araçlardır.75 Bu tedbirlerin uygulanması muhataplarının keyfine bırakıldığı takdirde – ihtiyati tedbirlerin konusunun dava konusu olan hakların nihai karara kadar korunması ve böylece davanın anlamını yitirmesini önlemek olduğunu dikkate alarak – güçlü tarafa tedbirleri uygulamayarak esasla ilgili verilecek kararı boşa çıkarmak, dolayısıyla Divan’ın yargılama yetkisini akamete uğratmak serbestisi de tanınmış olmaktadır. Rıza şartı davanın esastan görülmesine matuftur. İhtiyati tedbirler konusu gereği acilen ve öncelikle alınmalıdır; bu sebeple davanın esastan görülmesine dair rıza şartının yerine gelip gelmediği incelemesini (yetki kararı) beklemeden alınır. Keza Statü’ye göre ihtiyati tedbirler bir tarafın veya her iki tarafın Statü’de öngörülen şekilde müracaatıyla başlayan dava sürecinin bir parçasıdır. Sonuç itibariyle, devletler Statü’ye taraf olmak suretiyle UAD’nin kuruluşunu, yetkilerini ve çalışma usullerini kabul etmişlerdir. Bu sebeple rıza şartını davanın esasıyla sınırlamamak, dava sürecinin ayrılmaz bir parçası olan ihtiyati tedbirleri de kapsar şekilde düşünmek gerekir. Statü’nün hükümlerini yargı sisteminin işleyişini engelleyecek şekilde yorumlamak bir andlaşmanın tatbik edilmek için yapıldığını söyleyen etki doğurma ilkesine aykırıdır.76 75 Chittharanjan F. Amerasinghe, Jurisdiction of International Tribunals, Kluwer Law International, 2003, s. 348. 76 İhtiyati tedbirlerin bağlayıcılığıyla ilgili teferruatlı bir değerlendirme için bk. Application of the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide, Provisional Measures, Order of 13 September 1993, I.C.J. Reports 1993, Separate Opinion of Vice-President Weeramantry, s. 370-389 (bilhassa s. 376 vd.); Cameron A. Miles, Provisional measures before international courts and tribunals, op. cit., s. 280-282.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1