35 TBB Dergisi 2025 (176) Mehmet Emin ÇAĞIRAN Bu değerlendirmelerden hareketle Gazze’de soykırım yapıldığı iddiasıyla açılan davada Divan’ın İsrail’e yönelik aldığı ihtiyati tedbirlerin bağlayıcı olduğu ve İsrail devletinin bu tedbirlere uyma yükümlülüğü altında olduğu açıktır. Bilhassa silahlı çatışma, soykırım ve diğer tür insanlık suçlarının işlendiği durumlarda telafi edilemez zararların ortaya çıkmasını engellemek adına bu yükümlülük daha fazla önem kazanmaktadır. Divan’ın şimdiye kadar aldığı tedbirlerin tamamı – 24 Mayıs kararındaki silahlı çatışmaların durdurulması ile tedbir kısmen istisna sayılabilir – muhteva olarak Soykırım Sözleşmesi ve uluslararası insancıl hukukun kurallarının tekrarından ibarettir. Dolayısıyla İsrail ihtiyati tedbirlerini uygulamayarak sadece yargılamayla ilgili yükümlülüğünü ihlal etmemekte, aynı zamanda Soykırım Sözleşmesi’nden kaynaklanan yükümlülüklerini de hiçe saymaktadır. B. Tedbirlerin Uygulanmasına Dair Meseleler 24 Mayıs kararında İsrail’in savunmasında ve muhalif hâkimlerin mütalaasında Divan’ın ilave ihtiyati tedbirler alması ve bunların uygulanmasıyla ilgili dile getirilen iki görüş dikkat çekmektedir. Bunlardan birincisine göre ihtiyati tedbirlerde değişiklik yapılmasının amacı daha önce alınan tedbirlerin uygulanmasını sağlamak değildir.77 İkincisine göre ise Divan aldığı bir ihtiyati tedbir kararının ihlal edildiğini ancak esasla ilgili karar aşamasında değerlendirebilir.78 Birbiriyle bağlantılı bu iki iddiayı birlikte ele alacağız. 77 “Divan kendi kararlarını uygulatmaya (enforce) çalışmaktan kaçınmalıdır çünkü Divan İç Tüzüğü’nün 76 (1) maddesi uyarınca ihtiyati tedbirlerin değiştirilmesinin ardında yatan mantık bu değildir. Divan bir tarafın ihtiyati tedbirlerin ihlal edildiği iddiasıyla kendisine başvurduğu her seferinde daha önce aldığı ihtiyati tedbirleri yeniden teyit edecek midir? Sanmıyorum”. Order 24 May, Dissenting opinion of Judge Sebutinde, § 20; “Güney Afrika’nın talebinin İsrail’in önceki kararlara uyması ile ilgili olduğu anlaşılıyor”. Dissenting opinion of Judge Barak, § 15; “İhtiyati tedbirlerin değiştirilmesinin amacı normalde hâlihazırda belirtilmiş olan ihtiyati tedbirlerin uygulanması değildir”. Declaration of Judge Nolte, § 8. 78 “[24 Mayıs kararı] hatalı bir şekilde, İsrail’in mevcut kararları teyit edenler de dâhil olmak üzere daha önce belirtilen mevcut ihtiyati tedbirleri bir şekilde etkili bir şekilde uygulamadığını varsaymaktadır ki bu Divan’ın ancak yargılamanın esas aşamasında yapabileceği bir tespittir”. Order 24 May, Dissenting opinion of Judge Sebutinde, § 20; “Davanın bu aşamasında İsrail’in önceki kararlara uyup uymadığını değerlendirmek ne Güney Afrika’nın ne de Divan’ın görevidir. Divan bunu yalnızca esas aşamasında yapar”. Dissenting opinion of Judge Barak, § 15.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1