37 TBB Dergisi 2025 (176) Mehmet Emin ÇAĞIRAN Divan’ın aynı davada birden fazla ihtiyati tedbir kararı alma yetkisi “bir ihtiyati tedbir kararının ihlal edildiği ancak esasla ilgili karar aşamasında değerlendirilebilir” iddiasını da çürütmektedir. Zira ilave karar önceki kararın yetersiz kalmasından dolayı alınır. Önceki kararın yetersiz kalmasının sebebi ise durumda meydana gelen bir değişme veya muhatabının kararı kısmen veya tamamen uygulamaktan kaçınması veya her ikisi birden olabilir. Bilhassa silahlı çatışma ve insani problemler söz konusu olduğu zaman durumda değişiklik çoğunlukla tarafların davranışlarından kaynaklanmaktadır. Gazze’deki durumda değişiklik, daha doğrusu kötüleşme bu şekilde ortaya çıkmıştır. Başlangıçta soykırım iddiası İsrail’in askeri operasyonlarda yaptığı katliama (“Gruba mensup olanların öldürülmesi”) dayandırılırken daha sonra, buna ilaveten, insani yardımlarla ilgili tedbirlere uymamasının yol açtığı sonuçlar (Grubun mensuplarına ciddi surette bedeni veya zihni zarar verilmesi; Grubun bütünüyle veya kısmen, fiziki varlığını ortadan kaldıracağı hesaplanarak, hayat şartlarını kasten değiştirmek) soykırım iddiasının bir başka dayanağı olmuştur. Durumda değişiklik Divan’ı yeni bir karar almaya itmiştir. Gazze’de İsrail’in tutumu dışında durum değişikliğine yol açan, yani yeni bir tedbir kararı alınmasına gerekçe oluşturan tabii felaket veya dış müdahale benzeri bir gelişme olmadığına göre, bu davada alınan her ilave karar önceki kararların ihlal edildiğini ister istemez varsaymaktadır. Ayrıca bununla kalmamakta, ihlali yapanın İsrail olduğunu da ima etmektedir.80 Sonuç itibariyle, Divan müteakip tedbir kararı veya kararları almakla açıkça olmasa da zımnen önceki kararların ihlal edilmiş olduğunu ifade etmiş olmaktadır. İhtiyati tedbir kararlarının bağlayıcı olmadığı ve Divan’ın bu kararların ihlal edildiğini, yani muhatabın karara uygun davranmadığını ancak esasla ilgili aşamada tespit edebileceği iddiaları kendi içinde de tutarlı değildir. Zira bağlayıcı olmayan bir kararın ihlalinden bahsedile80 İlave tedbir kararları Güney Afrika’nın talebi üzerine alınmıştır. Güney Afrika dilekçelerinde taleplerini İsrail’in tedbirleri uygulamadığı tespitinden hareketle sunmuştur (Request 10 May 2024). Divan Güney Afrika’nın gerekçelerini ve hangi tedbirlerin alınmasına dair görüşlerini paylaşmadan da kendi gerekçelerine göre uygun gördüğü tedbirleri alabilir. Fakat üç kararda tedbir talebine olumlu cevap vermesi ve bazı değişikliklere rağmen büyük ölçüde istenen tedbirleri alması bu görüşü desteklemektedir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1