39 TBB Dergisi 2025 (176) Mehmet Emin ÇAĞIRAN SONUÇ Divan’ın uygulamasında aynı davada beş ay gibi kısa bir zaman diliminde üç defa ihtiyati tedbir kararı alması istisnadır. Bunun sebebi İsrail’in tedbir kararlarına rağmen Gazze’de soykırım iddiasına konu olan operasyonlarını hız kesmeden devam ettirmesidir. Üçüncü ve (şimdilik) son karar olan 24 Mayıs 2024 kararından sonra durum değişmemiş hatta daha kötü hale gelmiştir. İhtiyati tedbir kararlarının hukuki temelleri ve içeriği tarafların dava konusu haklarına nihai karar verilinceye kadar halel gelmemesi ve kazai çözümün bir anlam ifade etmesi bakımından önemlidir. Divan bu sebeple önce tarafların yazılı ve sözlü mütalaasına başvurmakta ve titiz bir incelemeden sonra kararını vermektedir. İhtiyati tedbir aşamasının özelliği gereği kararın yetki kararı veya nihai hüküm gibi diğer Divan kararlarına nazaran daha fazla tartışmaya yol açması anlaşılabilir bir durumdur. Aslında Divan’ın kendisi de bir asrı aşan faaliyet döneminde değişik kararları vesilesiyle ihtiyati tedbirler hukukunu tartışmış ve hukuki çerçevesi ile ilgili tenkitleri en aza indirecek ilkeler ve kurallar ihdas etmeye çalışmıştır. Günümüzde ihtiyati tedbirler müessesesinin geçmişe kıyasla daha derli toplu olduğu söylenebilir. Gazze Soykırım Davası özelinde ve genel olarak ihtiyati tedbirlerle ilgili yaptığımız bu değerlendirmeler önemlidir, fakat meselenin bir başka yanını gözden kaçırmamak gerekir. İhtiyati tedbirler uygulamada ne kadar etkilidir? Kendilerine yüklenen amacı ne ölçüde gerçekleştirmektedir? Birkaç dava dışında ihtiyati tedbirler uygulamada etkisiz olmuştur; devletler çoğunlukla tedbirleri uygulamamıştır. Gazze Soykırım Davasında bu başarısız “gelenek” devam etmektedir. Bu bakımdan İsrail’in diğer davalarda tedbirlere muhatap olan devletlerden farklı bir şey yapmadığı, dolayısıyla beklenmedik bir durum olmadığı söylenebilir. Fakat soykırım yapıldığı iddia edilen bir durumda tedbir kararlarına riayet etmemenin bedeli ağırdır. Gazze halkı bunu çoğunu çocuklar ve kadınların oluşturduğu on binlerce can kaybıyla ve yüzbinlerce yaralıyla ödemeye devam etmektedir. Dolayısıyla bu tür durumlarda, “Tedbirleri uygulanabilir kılmak için ne yapmalı?” sorusu daha fazla önemli hale gelmektedir. Öncelikle belirtelim ki ihtiyati tedbirler dava konusuyla sınırlı bir işlevi yerine getirmek için alınır. Gazze’de ve benzeri durumlarda siya-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1