49 TBB Dergisi 2025 (176) Uğur ARSLAN I. SUÇÜSTÜ HALİ “Suçüstü” terimi Türk Dil Kurumu (TDK) Güncel Türkçe Sözlük’te; “Birini suç işlerken yakalama; cürmümeşhut, meşhut suç,” olarak tanımlanmıştır.5 Türk Hukuk Lügati’nde bu terimin, “meşhut suç”6 başlığı altında; “işlenmekte olan suç meşhut suçtur. Bundan başka henüz işlenmiş suç ile suçun işlenmesinden hemen sonra zabıta veya suçtan zarar gören şahıs yahut başkaları tarafından takip edilerek yahut suçun pek az evvel işlendiğini gösteren eşya veya izlerle yakalanan kimsenin işlediği suç da meşhut suç sayılır”7 biçiminde tarif edildiği görülmektedir. Mülga Ceza Muhakemeleri Usûl Kanunu’nda (CMUK) ise terim: “İşlenmekte olan suç, meşhut suçtur. Henüz işlenmiş olan suç ile suçun işlenmesinden hemen sonra zabıta veya suçtan zarar gören şahıs yahut başkaları tarafından takip edilerek veya suçun pek az evvel işlendiğini gösteren eşya veya izlerle yakalanan kimsenin işlediği suç da meşhut suç sayılır” şeklinde tanımlanmıştır (CMUK m. 127).8 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda (CMK) da CMUK’taki tanımı devam ettirdiği, terimi hemen hemen aynı cümlelerle tanımladığı görülmektedir.9 Yakalama, Gözaltına Alma ve İfade 5 TDK Güncel Türkçe Sözlük, https://sozluk.gov.tr/erişim tarihi: 15.05.2024. 6 Arapça kökenli olan meşhud/meşhut sözcüğü “tanık olunmuş, şahitli” anlamına gelmektedir. Şehadet, şahit, şüheda sözcüklerinin tamamı aynı kökten gelmektedir. Bkz. Nişanyan Sözlük, https://www.nisanyansozluk.com/kelime/ me%C5%9Fhut erişim tarihi: 15.05.2024. 7 Türk Hukuk Lügati, Türk Hukuk Kurumu, 3. Baskı, Ankara, 1991, s. 231. 8 Suçüstü halinde işlenen suçların diğer suçlara oranla kişisel ve toplumsal huzur ve sükûnu daha çok etkilediği, bu nevi suçlara tanık olan halkın daha fazla heyecana kapıldığı, halkta geniş çaplı korku, tedirginlik ve endişeye neden olduğu, halkın devlete olan güvenini sarstığı hususları dikkate alınarak, suçüstü halinde yakalanan failin yargılamasının seri ve çabuk bir şekilde yapılması amacıyla geçmişte 8.6.1936 tarihli ve Meşhut Suçların Muhakemesi Usûlü Hakkındaki Kanun ihdas olunmuş, bu düzenleme ise 5320 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun’un 18’inci maddesi ile ilga edilmiştir Bkz. Haluk Çolak, “Türk Hukukunda Suçüstü Yargılaması” Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1998, s. 12; AYM 1992 tarihli bir kararında suçüstü halinde yakalanan sanığa 3005 sayılı Kanun uyarınca savunmasını hazırlaması için 3 günlük süre verilmesi kuralını Anayasa’ya aykırı bularak iptal etmişti. Bkz. Durmuş Tezcan/Mustafa Ruhan Erdem/Oğuz Sancakdar/Rıfat Murat Önok, İnsan Hakları El Kitabı, Ankara, Seçkin, 2024, s. 332. 9 Madde 2 “j) Suçüstü: 1. İşlenmekte olan suçu, 2. Henüz işlenmiş olan fiil ile fiilin işlenmesinden hemen sonra kolluk, suçtan zarar
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1