Türkiye Barolar Birliği Dergisi 148.Sayı

117 TBB Dergisi 2020 (148) Muhammet ÖZEKES / Pınar ÇİFTÇİ başvurulmuş olmasını dava şartı olarak değerlendirmemektedir. Bu kararlar kanunun açık ifadesinin alacak ve paranın ödenmesi yönün- de olduğunu, tespit ve menfî tespit davalarının bu kapsamda değer- lendirilemeyeceğini, menfî tespit davalarının hukukî niteliğinin buna uygun olmadığını belirten gerekçeler ortaya koymaktadır. B. Zorunlu Arabuluculuk Düzenlemelerinin Genel Kapsamı 1. Zorunlu Arabuluculuğa Genel Bakış 2012 yılında kabul edilen 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu (HUAK) ile arabuluculuk sistematik ve kanunî bir temele dayanarak hukukumuza girmiştir. HUAK ile birlikte tabi- atına ve ismine uygun olarak “iradî ve ihtiyarî” olarak kabul edilen arabuluculuk, önce 2017 yılında 7036 sayılı yeni İş Mahkemeleri Ka- nunu’ndaki ayrı bir madde ve daha sonra 2018 yılında 7155 sayılı Ka- nunla Türk Ticaret Kanunu’na eklenen yeni bir madde ile “ dava şartı ” şeklinde “ zorunlu arabuluculuk ” olarak da hukuk sistemine girmiştir. Şu anda başka alanlara da yaygınlaştırılması şeklinde bir eğilimin, hat- ta kanun tekliflerinin olduğu görülmektedir. Zorunlu arabuluculuk, temelde iş ve ticarî uyuşmazlıklarda, alacak ve tazminat talepleri ile ilgili olarak dava şartı şeklinde kabul edilmiş, ayrıca iş hukukunda işe iade talepleri de zorunlu arabuluculuk kapsamına alınmıştır. Arabuluculuğun temel ilkesi, HUAK’da da vurgulandığı üzere (m. 3/1) iradî yani gönüllü bir uyuşmazlık çözüm yöntemi olmasıdır. 31 An- cak çok kısa sürede, iş hukuku ve ticaret hukuku gibi hem hayat hem hukuk bakımından oldukça geniş ve farklı boyutları olan iki alanda, 391/456 (UYAP); 21.02.2020, 481/413 (UYAP); İstanbul 16. BAM, 13.02.2020, 287/359 (UYAP); İstanbul 16. BAM, 24.01.2020, 64/105 (UYAP); İstanbul 16. BAM, 24.01.2020, 63/109 (UYAP); İstanbul 16. BAM, 30.12.2019, 2020/2903 (UYAP); İs- tanbul 16. BAM, 30.12.2019, 2946/2896 (UYAP); İstanbul 16. BAM, 30.12.2019, 2845/2878 (UYAP); İstanbul 16. BAM, 26.12.2019, 2978/2815 (UYAP); İstanbul 16. BAM, 15.11.2019, 2603/2482 (UYAP). 31 Arabuluculuk ilkeleri hakkında bkz. Muhammet Özekes, Pekcanıtez Usûl-Medenî Usûl Hukuku, C. 3, 15. Bası, İstanbul 2017, s. 2818 vd.; Ömer Ekmekçi/Muham- met Özekes/Murat Atalı/Vural Seven, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk, 2. Baskı, İstanbul 2019, s. 28 vd.; Elif Kısmet Kekeç, Arabuluculuk Yoluyla Uyuş- mazlık Çözümünde Temel Aşamalar ve Taktikler, 3. Baskı, Ankara 2016, s. 57 vd.; Mustafa Serdar Özbek, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, C. I, 4. Baskı, Ankara 2016, s. 600 vd.