Türkiye Barolar Birliği Dergisi 148.Sayı

120 Menfî Tespit Davalarını Zorunlu Arabuluculuğa Dahil Saymanın Gereksizliği Üzerine 2. Zorunlu Arabuluculuk Kapsamına Giren Uyuşmazlıklar ve İçeriği Üzerinde duracağımız konunun doğru anlaşılabilmesi için zo- runlu arabuluculuk kapsamına giren uyuşmazlıkların tespiti doğru yapılmalıdır. Zira, nelerin zorunlu arabuluculuk kapsamında olduğu doğru tespit edilirse, menfî tespit davasının da bu kapsamda olup ol- mayacağı değerlendirilebilir. Bu sebeple aşağıda zorunlu arabuluculu- ğun kapsamı genel hatlarıyla ortaya konulacaktır. 2017 yılında kabul edilen 7036 sayılı yeni İş Mahkemeleri Kanunu 35 (İşMK) ile belirli iş uyuşmazlıklarında arabuluculuk zorunlu hale ge- tirilmiştir; taraflar belirli iş uyuşmazlıkları bakımından dava açmadan önce arabulucuya başvurmak, bu yoldan sonuç alamadıklarını veya başarısız olduklarını belgelendirdikten sonra dava açmak durumun- dadırlar; aksi halde dava, dava şartı yokluğundan usûlden reddedile- cektir (İşMK m. 3). 36 Ayrıca bu kapsamda İş Kanunu ve ilgili hüküm- lerde de zorunlu arabuluculuk kapsamında düzenleme yapılmıştır. İş uyuşmazlıklarında zorunlu arabuluculuğun kabulünün üzerinden kısa bir süre sonra, 2018 yılında bu sefer Türk Ticaret Kanunu’na (TTK) yeni bir madde eklenerek (TTK m. 5/A) ticarî uyuşmazlıklarda da dava açmadan önce dava şartı şeklinde arabulucuya başvuru zo- runluluğu getirilmiştir. 7155 sayılı Kanun ile 37 yapılan bu değişiklikle ticarî uyuşmazlıklarda da zorunlu arabuluculuk kabul edilmiş; ancak bu sefer arabuluculuk süreciyle ilgili İşMK’daki gibi özel bir düzenle- me yapmak yerine, daha doğru olarak, tüm zorunlu arabuluculukları kapsayacak şekilde 6325 sayılı HUAK’a eklenen yeni bir bölüm (5. Bö- lüm) ve 18A maddesi ile dava şartı olan arabuluculuk için ayrıca genel bir düzenleme yapılmıştır. 38 Esasen buradaki düzenlemenin tamamı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 3. maddesi ile hemen hemen aynıdır. Daha önceki çalışmalarımızda da belirttiğimiz üzere, Kanun yapma tekniği bakımından temel hata, önce konuyla ilgili genel kanun olan HUAK’da düzenleme yapıp daha sonra özel kanunlarda sadece o konuyla ilgili 35 RG, T. 25.10.2017, S. 30221. 36 İş uyuşmazlıklarında zorunlu arabuluculuk hakkında bkz. Ekmekçi/Özekes/ Atalı/Seven, s. 125 vd., özellikle 199 vd. 37 RG, T. 19.12.2018, S. 30630. 38 Ticarî uyuşmazlıklarında zorunlu arabuluculuk hakkında bkz. Ekmekçi/Özekes/ Atalı/Seven, s. 125 vd., özellikle 287 vd.