Türkiye Barolar Birliği Dergisi 148.Sayı

122 Menfî Tespit Davalarını Zorunlu Arabuluculuğa Dahil Saymanın Gereksizliği Üzerine C. Menfî Tespit Davalarının Zorunlu Arabuluculuğa Tâbi Olup Olmadığı Yönündeki Tartışmanın Gereksizliği 1. Alacak ve Para Alacağından Ne Anlaşılacağı ve Menfî Tespit Talepleri Yukarıda açıklanan iki farklı alandaki konuyla ilgili her iki hüküm de dikkate alındığında, uyuşmazlıkların kapsamı bakımından ortak hususun, her iki alanın kendine ilişkin özellikleri dikkate alınarak “bir paraya ilişkin” “ alacak ve tazminat talepleri ” olduğu görülmektedir. Bu- nun dışında iş uyuşmazlıklarında ayrıca “ işe iade ” talepleri söz konu- sudur. Bu durumda alacak ve tazminat talebinden ne anlaşılması gerek- tiği kısaca belirtilmelidir. Alacak ve tazminat talebi maddî hukuk ve usûl hukuku bakımından ister istemez farklı bir görünüme sahiptir. Alacak ve tazminat talepleri maddî hukuk bakımından genel olarak bir edimin yerimin getirilmesini amaçlayan taleplerdir. Her iki hü- kümde de alacaktan bahsedilmiş, bunun yanında tazminat da vurgu- lanmış olmakla birlikte, aslında alacağı belirttikten sonra ayrıca tazmi- natı belirtmeye gerek bulunmamaktadır. Çünkü, tazminat da alacağın kapsamında olan bir hak ve o talebin kapsadığı olan bir yetkidir. Fakat daha somut olarak belirtilmesinin de bir sakıncası yoktur. Özellikle iş hukukunda ve ticaret hukukunda tazminat adı altında bazı hükümle- rin bulunması, ortaya çıkacak tereddütleri gidermek bakımından yan- lış sayılmaz. Bu talepler, usûl hukuku bakımından ise eda (ifa) amaç- lı talepler olup esasen eda davasının konusunu oluştururlar. Çünkü, alacak ve tazminat genel anlamda bir hukukî ilişkide karşı tarafı bir edime zorlamayı da içinde barındırır. 39 Her ne kadar ticarî uyuşmazlıklarda daha somut “paranın öden- mesi” şeklinde bir ifade kullanılmışsa da “ödeme” ve “paranın öden- mesi” de aynı sonuca götürecektir, farklı bir anlam çıkarmak doğru de- ğildir. 40 Ayrıca iş uyuşmazlıklarında da ticarî uyuşmazlıklardaki gibi 39 Alacak ve talep kavramlarıyla bunların kapsadığı yetkiler hakkında bkz. Fikret Eren, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 20. Bası, Ankara 2016, s. 77 vd.; Mustafa A. Kılıçoğlu, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 20. Bası, Ankara 2016, s. 28 vd.; Sulhi Selahattin Tekinay/Sermet Akman/Haluk Burcuoğlu/Atilla Altop, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. Bası, İstanbul 1993, s. 13. 40 Para borcu hakkında bkz. Tekinay/Akman/Burcuoğlu/Altop, s. 771 vd.; Eren, s. 993 vd.; Kılıçoğlu, s. 628.