Türkiye Barolar Birliği Dergisi 148.Sayı

123 TBB Dergisi 2020 (148) Muhammet ÖZEKES / Pınar ÇİFTÇİ açıkça para alacağından ve para alacağının ödenmesinden söz edilmese de gerek madde gerekçesine bakıldığında 41 gerekse yapılan açıklama- lar ve örneklerin tümünün para alacağı olduğu anlaşılmaktadır. 42 Alacak hakkı borç ilişkisinden (sözleşme, haksız fiil, sebepsiz zen- ginleşme, vekâletsiz iş görme) doğan aslî haktır. 43 Alacak hakkının sahibi olarak alacaklı, borcun konusunu teşkil eden edimin yerine ge- tirilmesini alacak talebi olarak borçluya yöneltmektedir. Borçlu da edi- min konusuna uygun şekilde ifada bulunur. Edimin niteliği ve konusu da ifa şeklini belirlemektedir. TTK m. 5/A’da yer alan “ödeme” terimi ise, para borcunun ifa edilmesi anlamına gelmektedir. TBK m. 99/1’de “Konusu para olan borç Ülke parasıyla ödenir ” denilerek bu durum açıkça vurgulanmıştır. Sadece ödeme terimi kullanıldığı zaman buna dair borcun konusunun bir miktar para olduğu sonucuna ulaşılır. 44 Para borcu, konusunu millî para dışında yabancı bir ülkenin parasını konu almasına göre geniş ve dar anlamda kullanılmaktadır. 45 Geniş anlamda para borcu gerek millî gerekse de yabancı ülke parasını ifade etmektedir ki, TTK m. 5/A’da yer alan “ para ” teriminin de bu geniş an- lamıyla kullanıldığı açıktır. Zira, kanun koyucu bu hususta herhangi bir sınırlamaya gitmemiştir. Ticarî uyuşmazlıklar açısından bir miktar “paranın ödenmesi” ancak eda taleplerinin konusunu oluşturabilir. Zira mahkemeye yö- neltilen ve yenilik doğuran bir hakkın kullanılmasına dayanmayan bu talep davalının edimde (belirli veya en azından yargılama sırasında belirlenecek bir miktar paranın ödenmesi) bulunmasına mahkûm edil- 41 7036 sayılı İşMK m. 3’ün gerekçesinde, “Bu kapsamda işçi tarafından talep edi- lebilecek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötüniyet tazminatı, ayrımcılık taz- minatı, sendikal tazminat, ücret, fazla mesai ücreti, yıllık izin ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti ile işveren tarafından talep edilebilecek ihbar tazminatı, cezai şart, avansın iadesi ve eğitim gideri gibi alacak ve tazminat kalemleri için dava açmadan önce madde kapsamında arabulucuya başvurulması zorunlu olacaktır” denilmektedir. Burada sayılanlar ve ifade edilenler parayla il- gili taleplerdir. 42 Zorunlu arabuluculuğa dahil olan uyuşmazlıkların genel çerçevesi hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Ekmekçi/Özekes/Atalı/Seven, s. 129 vd. 43 Eren, s. 28, 48; Kılıçoğlu, s. 22. 44 Ayrıca ödeme terimi sadece sözleşmeden doğan para borçlarını değil, aynı zamanda diğer borç ilişkilerinden kaynaklanan para alacaklarının da ifasını kapsamaktadır. Örneğin, sebepsiz zenginleşmeden doğan bir miktar paraya dair iade borcu da para borcu olup, ödeme yoluyla ifa edilir. 45 Eren, s. 994.