Türkiye Barolar Birliği Dergisi 148.Sayı

147 TBB Dergisi 2020 (148) İbrahim ERMENEK/ Betül AZAKLI ARSLAN nan yazarlar, medeni usul hukukunun şekli bir hukuk alanı olmasının bu alana ilişkin normların dar ve lafzi yorumlanmasını gerektirme- yeceği; arabulucuya başvuru zorunluluğuna ilişkin normun davanın niteliğinden bağımsız olarak, taraflar arasındaki uyuşmazlığın niteliği dikkate alınarak yorumlanması gerektiği, ayrıca arabulucuya başvuru zorunluluğuna ilişkin hükmün tahsis amacının da bu şekilde olduğu, gerekçelerine dayanmaktadırlar. Diğer bir görüş ise, Türk Ticaret Kanunu madde 5/A’nın lafzın- dan hareket ederek, hükmün lafzının açıklığı karşısında tespit taleple- rinin arabulucuya başvuru zorunluluğu kapsamında kalmadığını ileri sürmektedir. 26 Bu görüşe göre, arabulucuya başvuru zorunluluğuna ilişkin hükmün Türk Ticaret Kanunu’nda yer alması onu bir maddî hukuk normu yapmaz. Bu düzenleme niteliği itibari ile bir usul normu ihtiva etmektedir. Bu nedenle söz konusu hüküm lafzına uygun olarak dar yorumlanmalıdır. Normun dar yorumlanması halinde ise, menfi tespit davaları arabulucuya başvuru zorunluluğu kapsamına girme- yecektir. Taraflar, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu mad- de 1 kapsamında kalan ticarî bir uyuşmazlığın çözümü için bu Kanun hükümleri çerçevesinde ihtiyari arabuluculuk yoluna başvurabilecek- leri gibi, Türk Ticaret Kanunu ve diğer ilgili mevzuat hükümleri çerçe- vesinde yargısal yollara da başvurabilirler. Bu kapsamda, Türk Ticaret Kanunu madde 5/A ile öngörülen arabulucuya başvuru zorunluluğu, her iki yöntemin de istisnasını teşkil eder. Türk Ticaret Kanunu madde 5/A hükmü öncelikle bu niteliği nedeniyle dar yorumlanmalıdır. Diğer taraftan ticarî davalarda arabulucuya başvuru zorunluluğu her ne kadar Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmiş olsa da bu onun ‘...Kanun’un yorumu, kanun metninin anlamı ve ruhudur. Bu ruh, kanun ku- ralının izlediği gayeden çıkarılır. Buna gai (amaçsal) yorum ve kanun kuralının amacına göre yorumu denilir. Bir kanun hükmünün, kanunun konuluş amacına aykırı bir sonuç doğuracak şekilde yorumlanması, hukuk ilkelerine ve kanunun hem sözü ile hem de özü ile uygulanmasını öngören Medeni Kanun’un 1. mad- desine uygun düşmez’ şeklinde kanunun özüne (amacına) uygun yorumlan- ması gerektiği belirtilmiştir. (HGK’nın 15/11/2017 tarih ve 2015/22-1389 Esas, 2017/1368 Karar)”, Adana BAM 9. HD, 17.05.2019, 274/605, bkz.: www.e-uyar. com, e.t.: 20.02.2020. 26 Paslı, s. 19.