Türkiye Barolar Birliği Dergisi 148.Sayı

152 İcra ve İflâs Hukuku Açısından Ticarî Davalarda Arabulucuya Başvuru Zorunluluğu (TTK m. 5/A) III. İcra ve İflâs Hukukunda Menfaat Dengesi Cebri icra yoluna başvuran alacaklının bu başvuru ile amacı cebri icra organları vasıtasıyla alacağına kavuşmaktır. Alacaklının menfaati- nin gerçekleştirilebilmesi borçlunun malvarlığına ve hatta bazı istisnaî hallerde şahıs varlığına müdahale edilmesini zorunlu kılar. Bu nok- tada alacaklı ile borçlu arasında, özellikle konusunu anayasal temel hak ve özgürlüklere müdahalenin oluşturduğu yoğun bir menfaat ça- tışması ortaya çıkar. Öte yandan icra ve iflâs hukuku alanında sadece alacaklı ve borçlunun menfaatleri değil, sıklıkla onlarla üçüncü kişile- rin menfaatleri de çatışır. Bu noktada cebri icra uygulamaları, bazen üçüncü kişilerin malvarlığına, şahıs varlığına, konut veya işyerlerine hukuka aykırı şekilde müdahale edilmesi sonucunu doğurabilirken; bazen de üçüncü kişilerin hukuka aykırı işlem ve eylemleri nedeni ile alacaklının mülkiyet hakkının ihlali sonucunu doğurabilmektedir. Bu gibi hallerde hem alacaklının hem borçlunun ve hem de takibin tarafı olmayan üçüncü kişilerin menfaatinin aynı derecede korunması gere- kir. Gelinen bu noktada alacaklı ile borçlu arasında ya da üçüncü kişi ile takibin tarafları arasında çatışan menfaatlerin dengelenmesi; başka bir ifadeyle oluşan menfaat çatışmasının anayasal sınırlar içerisinde öl- çülü bir şekilde giderilmesi, icra hukuku kuralları ile sağlanmaktadır. 36 İcra ve İflâs Kanunu’nda, bir takip süreci içerisinde bazen alacaklı ile borçlu arasındaki bazen de üçüncü kişi ile takibin tarafları arasındaki menfaat dengesini korumak ve sağlamak üzere birçok hükme yer ve- rilmiştir. Bu hallere, itirazın kaldırılması, itirazın iptali davası, istihkak davası, sıra cetveline itiraz davası ve tasarrufun iptali davası gibi da- valar örnek olarak verilebilir. Bu davalar ile korunan menfaat dengesi, her bir dava bakımından aşağıda ayrı ayrı ele alınıp inceleneceğinden 37 burada sadece tespit yapmakla yetiniyoruz. Ancak icra ve iflâs huku- ku alanında açılan davaların koruduğu menfaat dengesi bakımından 36 Pınar Çiftçi, İcra Hukukunda Menfaat Dengesi, Adalet Yayınevi, Ankara 2010, s. 8. Benzer yönde bkz.: Pekcanıtez/Atalay/Sungurtekin Özkan/Özekes, s. 11,12; İl- han E. Postacıoğlu, “İcra ve İflas Tadili Hakkında Çalışmalar”, İBD, İstanbul 1962, C. XXXVI, S. 7, (s.169-184), s.169, (Postacıoğlu-Çalışmalar); S. Şakir Ansay, “İcra ve İflas Kanunu Etrafında Düşünceler”, Adliye Ceriyesi, Ankara 1938, (s. 1457-1464), s. 1457; M. Reşit Belgesay, “İcra ve İflas Kanunun Bazı Maddelerini Değiştiren Kanun”, İÜHFM, İstanbul 1940, C. VI, (s. 756-774), s. 767. 37 Bkz.: aşa., C. IV/1; C.IV/3; C. IV/4.