Türkiye Barolar Birliği Dergisi 148.Sayı

156 İcra ve İflâs Hukuku Açısından Ticarî Davalarda Arabulucuya Başvuru Zorunluluğu (TTK m. 5/A) bir dava açılabilir ve borçlunun itirazından sonra bir yıl içinde yukarı- daki taleplerle açılan dava itirazın iptali davası adını alır. Aynı taleple süre geçtikten sonra dava açılırsa, bu dava alacak davası olarak nite- lendirilir. Arabulucuya başvuru zorunluluğu bu görüş çerçevesinde değer- lendirildiğinde, bir eda davası niteliğinde olan itirazın iptali davası açılmadan önce Türk Ticaret Kanunu madde 5/A çerçevesinde arabu- lucuya başvuru zorunludur. Ancak bu sonuç sadece davacının dava dilekçesinde alacağının ifasına da hükmedilmesini talep ettiği hallerde ve yine sadece bu talep için anlamlı olabilir. Zira, davacının itirazın iptali talebi inşaî niteliktedir ve Türk Ticaret Kanunu madde 5/A’nın lafzından hareket edildiğinde arabulucuya başvuru zorunluluğunun kapsamına girmez. Kanımızca icra tazminatına ilişkin talep de takibin dayanağı olan temel ilişkiden bağımsız ve usulî bir taleptir. Bu tale- bin bağımsız olduğunun en önemli göstergesi, itirazın iptali davasının reddi halinde borçlu lehine de icra tazminatına hükmedilebilmesidir. Bu nedenle icra tazminatına ilişkin talep ticarî nitelikte bir davaya vü- cut vermez. Kaldı ki, bu halde itirazın iptali davası açılmadığından icra tazminatına hükmedilmesinin koşullarından birisi de gerçekleş- miş değildir. Dolayısıyla itirazın iptali ve icra tazminatına ilişkin talep- ler arabulucuya başvuru zorunluluğunun değil ancak ihtiyari arabu- luculuğun konusu olabilirler. Başka bir ifade ile, bu taleplerin Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu madde 1 anlamında ihtiya- ri arabuluculuğa konu olabilmesi, onların istisnaî bir düzenleme olan Türk Ticaret Kanunu madde 5/A kapsamında zorunlu arabuluculuk sürecinde de müzakere edilebileceği anlamına gelmez. Bu görüş çerçevesinde, itirazın iptali davası açılmadan önce ara- bulucuya başvuru zorunluluğu kabul edilir ve taraflar süreç sonun- da anlaşamazlarsa, dava şartı yerine getirilmiş olacağından itirazın iptali davası açılmasının önündeki engel de ortadan kalkmış olur. 40 40 İtirazın iptali davası bakımından arabulucuya başvuru zorunluluğunun kabul edilmesi, bu dava ile ilgili bazı sürelerin hesaplanmasında da birtakım sorunla- ra neden olmaktadır. Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu madde 18/A/XV’te “arabuluculuk bürosuna başvurulmasından son tutanağın düzen- lendiği tarihe kadar geçen sürede zamanaşımı durur ve hak düşürücü süreler işlemez” düzenlenmesi mevcuttur. Aynı düzenlemenin birinci fıkrasında ise, bu hükmün uygulanması, ilgili kanunlarda arabulucuya başvurunun bir dava şartı kabul edilmiş olması şartına bağlanmıştır. Bu iki hüküm birlikte değerlendirildi-