Türkiye Barolar Birliği Dergisi 148.Sayı

88 Konaklama Vergisi: Ölçülülük Meselesi vergi yükümlülerine haklı bir neden olmadıkça, farklı bir muamele ya- pılamaz. Haklı neden, farklı uygulamaları ayrım yasağı kapsamından çıkarır. 22 Bazı hallerde haklı bir neden olmasına karşın söz konusu dü- zenlemeler, ölçülülük testinin gereklerini karşılayamadıkları için, baş- ka bir söylemle ölçülülük testine takıldıkları için eşitlik ilkesinin ihlal edildiği sonucuna varılabilmektedir. Haklı neden, ölçülülük testinin gereklerini karşılayamadığı takdirde uyuşmazlık konusu düzenleme, amaç ile araç arasındaki orantısızlık nedeniyle eşitlik ilkesinin ihlali sonucu doğabilmektedir. 23 Bu anlamda ölçülülük testi, mahkemeler- ce yapılan ayrımcılık/eşitlik analizinde çok önemli bir yere ve değere sahiptir. Ancak Anayasa Mahkemesi (AYM) norm denetimine ilişkin kararlarında, eşitlik ilkesine aykırı düzenlemeleri meşrulaştırırken öne sürdüğü haklı nedenleri (mali ve hukuki yapı farklılığı, mali politika, sosyal ve ekonomik gerekler, kamu yararı) ölçülük testine tutmadığı gibi, “AYM siyaset söylemini hukuksal söyleme dönüştürerek, sadece eşitsizliği meşrulaştırmıştır”. 24 Yükümlüler arasında farklı muamele- ye neden olan bir düzenleme ve söz konusu farklılığı meşrulaştıran haklı neden, ölçülük ilkesine uygun olmalıdır. Temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılmasında en büyük güven- ce mekanizması, hukuk devleti ilkesidir. Ölçülülük ilkesi ise, hukuk devletinin somutlaştırılmış bir ifadesi olarak temel hakların sınırlan- dırılmasında gözönünde tutulan temel bir ilkedir. 25 Ölçülülük ilkesi 26 amaç-araç ilişkisinde birleşen üç alt unsurdan oluşmaktadır: elverişli- lik, gereklilik ve orantılılık. Elverişlilik, amaç ile sonuç arasındaki iliş- kiyi refere eder. Elverişlilik, araç ile sonuç arasındaki ilişkide, aracın sonuç bakımından uygun olmasını gerektirir. 27 Sınırlamayı oluşturan bir yasal önlemin, sınırlama amacı açısından elverişli sayılabilmesi için bu önlemin istenilen sonuca bir katkı sağlaması gerekir 28 . Gereklilik, 22 Billur Yaltı Soydan, Avrupa Birliğinde Dolaysız Vergiler, Beta Yayınları, İstanbul 2002, s. 97. 23 Aşcı Akıncı, s. 410. 24 Nihal Saban, Vergi Hukuku, 9. baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2019, s. 60. 25 Fazıl Sağlam, Temel Hakların Sınırlandırılması ve Özü, AÜSBF Yayınları, Ankara 1982, s. 112. 26 Ayrıntılı bilgi için bkz. Yüksel Metin, Ölçülülük İlkesi, Seçkin Yayınları, Ankara 2002, s. 26-36. 27 Takis Tridimas, The General Principles of EU Law, Second Edition, Oxford Unive- risty Press, New York, 2006, s. 139. 28 Sağlam, s. 114.