39 TBB Dergisi 2023 (166) Aysun ALTUNKAŞ Bununla birlikte yukarıda da ifade edildiği üzere TBMM, suçları ya da suçlar karşılığında hükmedilen cezaların ağırlığını dikkate alarak da özel af ilan etmiş olabilir. İşte bu tip bir toplu özel affın, kişi hakkındaki mahkûmiyet kararı kesinleşmeden önceki aşamada ilan edilmesi de mümkündür.101 Dolayısıyla hakkında bu tip bir suç nedeniyle soruşturma ya da kovuşturma devam eden ya da af ilan edildikten sonra hakkında hükmedilen cezanın ağırlığı itibariyle af kapsamına girebilecek bir kişinin, bu af kanunundan yararlanıp yararlanamayacağı sorusuna da yanıt aranmalıdır. Kural olarak özel af, kesinleşmiş mahkûmiyet kararları ile hükmedilen cezalar üzerinde etki doğuran bir af türüdür. Burada verilen örnekler bakımından af kanununun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle kesinleşmiş bir mahkûmiyet kararı bulunmamaktadır. Ancak suçların, af kanunundan önce işlenmiş olmak kaydıyla, af kanununun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle, hakkında af kanunu kapsamına giren bir suç nedeniyle soruşturma ya da kovuşturma devam eden kişilerin, yargılamanın sonunda bu suç nedeniyle haklarında mahkumiyet kararı verilmesi ve bu kararın kesinleşmesi halinde bu kanundan yararlanabilecekleri düşünülmektedir.102 Benzer şekilde kişi hakkında hükmedilen ve kesinleşen cezanın ağırlığı itibariyle, kesinleşme tarihinden önce ilan edilen özel af kanunu kapsamında kalması halinde de, kişinin bu af kanunundan yararlandırılması hakkaniyet gereği olacaktır.103 Zira burada hükümlü, suçu af kanununun yürürlüğe girmesinden önce işlemiş olmasına rağmen, adli mekanizmanın işleyişinde yaşanan gecikmelerin, bir de bu yönüyle onun aleyhine sonuç doğurmaması gerektiği açıktır. Öte yandan özel af, kişi hakkında hükmedilen mahkûmiyet kararlarını ortadan kaldırmamakta, ancak kişinin infaz kurumundan çıkartılması, infaz kurumunda kalma süresinin kısaltılması ya da hakkında hükmedilen hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi sonucunu 101 Keyman, s. 45. 102 Benzer değerlendirmeler için bkz. Toroslu/Toroslu, s. 504. Özel af sadece cezayı etkilediği için özel af, kamu davası görülmekte iken ilan edilmişse, davaya devam edilerek sanığın mahkûm olup olmayacağının açıklığa kavuşturulması gerektiği yönünde bkz. Centel/Zafer/Çakmut, s. 779. Aynı yönde bkz. Yalçın Sancar, “23 Nisan 1999 Tarihine Kadar İşlenen Suçlardan Dolayı Şartla Salıverilmeye, Dava ve Cezaların Ertelenmesine Dair Kanun’un Hukuksal Niteliği ve Sonuçları”, s. 159. 103 Toplu özel af ilan edilen hallerde, kişi hakkında kamu davasına devam edilerek ancak hükmün verilmesi ve kesinleşmesinden sonra kişinin özel aftan yararlanabileceğine yönelik değerlendirmeler için bkz. Keyman, s. 69, 73.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1