TBB Dergisi 105. Sayı

Ceza Adaletinde Sapmalar

Toplumsal savunu adına ayni ve şahsi hakları koruma altına alan

etkili bir sistem, suçu tolere edilebilir sınırlar içinde tutabilmek için

ceza yargısına gereksinme duymaktadır. Ceza yargılaması, “gerçeği

bulma yeterliliği”

üzerine oluşturulan, ithamın doğru olup olmadığı-

nı irdeleyen, çağın en duyarlı teknikleri ile kanıtları test eden ve sanık-

ların

adil yargılanma hakkını

ilke edinmiş bir sistemdir. Kesin hatlarla

ayrılmasa da

iddia

savunma

hüküm’

den oluşmaktadır.

Masumiyet

karinesi

de bu sürecin en temel ilkelerinden biridir (Anayasa madde

38/4, AİHS madde 6/2). Sanığın bir suçtan cezalandırılabilmesi için

suçun kuşkuya yer vermeyecek şekilde kanıtlanmış olması gerekmek-

tedir. Bu gereklilik irrasyonel mahkumiyet veya beraatlere karşı ek bir

kontrol mekanizması işlevini görmektedir.

Ceza yargılaması “gerçeği garanti etme yeterliliği” vaat eder ve

bunu sağlayan hukuka uygun hükümdür. Eğer hikaye yeteri kadar

makul ise, gerçek olduğu kabul edilebilir. Doğruluk, gerçekten doğ-

maktadır.

K.Volk. “Gerçek-Gerçeklik Çeşitliliği” Suç Politikası , Seçkin, 2006, ss.213-227; A.

Heper. “Yargılama Dolandırıcılığı” Güncel Hukuk Temmuz 2009/7-67, s. 36 vd;

J.Pradel. Çağdaş Sistemlerde Karşılaştırmalı Ceza Usulü (İSİSC Kollokyumları-

nın Sentez Raporu)(Terc. S.Dönmezer), Beta, Kasım 2000; R.Nozick. “Usuli Hak-

lar” Anarşi, Devlet ve Ütopya (Çev.A.Oktay) İst. Bilgi Üniv. Yayını, Aralık 2000,

ss.138-144; M.Cavadino ve J. Dignan. Penal systems: A comparative approach,

Thousand Oaks, CA: Sage. 2006; J.Kleining. Ethics and Criminal Justice-An Int-

roduction, Cambridge University Pres, 2008; L. Ve H. Saunders. “Rethinking the

Criminal Standard of Prof: Seeking Consensus about the Utilities of Trial Outco-

mes” International Commentary on Evidence 7(2009)

hhtp://www.bepress.com/

ice/ vol7 /iss2/artı1

T.Hammerberg, Türkiye’de İnsan Hakları üzerine Ziyaret Raporu(10-14/10/2011)

TBBD Ocak-Şubat 2012, Y.24,S.98, ss.439-500; “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi-

nin çeşitli kararlarına rağmen, yerel mahkemelerin ifade özgürlüğüne ilişkin da-

valarda karar verirken, davaya konu gazetecilerin haberlerinin içeriğinin gerçek

olup olmadığı ve doğruysa, kamunun söz konusu bilgileri edinmede meşru bir

menfaati ve hakkı olup olmadığını (ifade içeriğinin gerçekliğinin ispatı ve kamu

yararını öne sürme hakkı olarak bilinen kavramlar) sistematik olarak değerlen-

dirdiğine dair bir belirti bulunmamaktadır.” Avrupa Konseyi İnsan Hakları Ko-

miseri Thomas Hammarberg’in 27 - 29 Nisan 2011 tarihleri arasında Türkiye’yi

ziyareti sonrası hazırladığı rapor(CommDH, 2011,25). Ayrıca bkz. M.T.Yücel.

“Yapısal Analiz ve Sorunlar” Yargı Reformu-Sempozyum, TBB, 2008,ss.337-361

Şüphelilerin itiraf etmesini sağlamak etkili bir ceza soruşturmasına ikame olarak

görülmemelidir (

Yazarın notudur).

Ayrıca bkz. Avrupa Komisyonu’nun

2012 Tür-

kiye İlerleme Raporu

: Savunma hakkının ihlali, tutukluluk süreleri, aşırı derecede

uzun ve karmaşık iddianameler. S.Ergin “AB İlerleme Raporu(2)

İşkencede ana so-

run cezasızlık kültürü

” Hürriyet (12/10/2012), s.20.