dergi-122

Anayasa Mahkemesi’nin Laiklik ve Bölünmez Bütünlük İlkeleri Ve Hegemonik Koruma ...

belirtmek gerekir ki demokrasiye birbirinden bağımsız ve hatta kimi

zaman çelişik anlam yüklenmesinde aşırıya kaçıldığında veya demok-

rasi olgusunun kendisi mistifikasyona uğratıldığında anlamsızlaşma

ve dolayısıyla siyasal yaşam pratiğinde uygulanamama ya da yanlış

uygulanma tehlikesinin söz konusu olacağı söylenebilir. O halde gök-

yüzünde ide olarak bulunan demokrasinin yeryüzündeki uygulama-

sında mükemmelliğinin ve estetiğinin siyasal ve sosyal yaşam prati-

ğinde ne kadar mümkün olduğunun sorgulanması gerekmektedir.

Dolayısıyla demokrasi algısına ilişkin gerçeklik olarak var olan ile ide-

al olarak var olması gereken arasındaki fark belirecek ve bir anlamda

demokrasinin yeryüzündeki sınırlılığı ortaya çıkmış olacaktır.

Nitekim Dahl, demokrasi kavramına bu anlamda gerçekçi yaklaş-

maktadır. Dahl, demokrasi kavramı yerine “poliarşi” kavramını kul-

lanmakta ve demokrasinin tanımını buna göre şekillendirmektedir.

Burada “poliarşi” kavramı “muhalefet” ve “katılma” olarak iki etken

üzerine temellenmektedir. Bu iki sacayağından olan muhalefetin söz

konusu olabilmesi için iktidar olma yolunda siyasi örgütlenmelerin öz-

gür bir ortamda, dürüstçe ve düzenli bir şekilde seçimlerin yapılması

ile bir yarışı olmalıdır. Katılma durumunun gelişimi için ise yetişkin

vatandaşların oy vermesi ve iktidar sahibi olmaları doğrultusunda ya-

rışma durumları söz konusu olmalıdır. Ancak bu iki etkenin siyasal

yaşam pratiğinde işlevsel olması ve dolayısıyla anlam kazanması için

fikir ve ifade özgürlüğünün, örgüt kurma ve var olan örgütlere katıl-

ma hakkının ve bireylerin bilgi kaynaklarına ulaşabilmesinin söz ko-

nusu olması ve bunun güvenceye bağlanmış olması gerekmektedir.

O halde demokrasi kavramının kapsamına ilişkin belirlenmenin

daha net bir şekilde ortaya koyulması gerekmektedir. Nitekim Dia-

mond liberal demokrasiyi bu bağlamda değerlendirmektedir.

Öte

Ergun Özbudun, Türkiye’de Demokratikleşme Süreci, İstanbul Bilgi Üniversitesi

Yayınları, b.1, İstanbul 2014, s.194.

Diamond’a göre liberal demokrasinin on unsuru bulunmaktadır. Bunlar: “1)

Devletin temel kararlarının, demokratik yönden hesap verirliği olmayan aktörler

ya da yabancı devletler tarafından değil, seçilmiş görevliler tarafından alınması;

özellikle silahlı kuvvetlerin, seçilmiş sivil yöneticilerin denetimine tabi olması. 2)

Yürütme yetkisinin, bağımsız yargı organı, parlamento ve yatay hesap verirliğin

diğer mekanizmalarının özerk gücü ile sınırlandırılmış olması. 3) Muhalefetin

önemli oy gücüne sahip olması ve iktidarın el değiştirmesi ihtimalinin bulunması

nedeniyle, seçim sonuçlarının önceden belli olmaması ve anayasa ilkelerine bağlı

her gurubun parti kurma ve seçimlere katılma hakkının bulunması. 4) Kültürel,