117 TBB Dergisi 2022 (160) Furkan YILDIZ eder (lex posterior derogat legi priori)” ve “özel kanun genel kanunu ilga eder (lex specialis derogat legi generali)” ilkelerinden oluşmaktadır.24 Buna göre aralarında çelişki bulunan hukuk kuralları arasında altlık/üstlük ilişkisi varsa üst kural, altlık/üstlük ilişkisi bulunmamakla birlikte öncelik/sonralık ilişkisi varsa sonraki kural ve öncelik/sonralık ilişkisi de yoksa özel kural uygulanmaktadır. Sıralama olarak da ilk olarak lex superior, ardından lex posterior ve en son lex specialis ilkeleri uygulanmalıdır.25 Öyleyse, aynı düzeyde yer alan kanunlardan önceki kanunun genel, sonraki kanunun özel olması durumunda hem lex posterior hem de lex specialis ilkesi gereği sonraki özel kanunun uygulanması gerektiği konusunda şüphe bulunmamaktadır.26 Ancak özel kanun hükümlerinin genel kanun hükümlerini her şartta ilga edeceğini söylemek güçtür. Zira kanun bazen özel hükümle birlikte genel hükümlerin uygulanmasını öngörmüş olabilir. Bazen de genel hükümlerin özel hükümleri tamamlayıcı veya genel hükümlerin yanında seçimlik olarak düzenlemiş olabilir. Özel hükümlerin uygulanabilmesi için kanun koyucunun genel hüküm yerine özel hükümlerin uygulanmasını arzu etmiş olması, diğer bir ifadeyle özel hükmün genel hükmü bertaraf edici nitelikte olmasını öngörmüş olması gerekmektedir. Örneğin kanunlarda yer alan “aksine hüküm bulunmayan hallerde…” gibi ifadelerden kanun koyucunun genel hükümleri ilga ederek özel hükümlerin uygulanması gerektiği yönünde irade gösterdiğini söyleyebiliriz.27 Askeri Ceza Kanunu’nun Ek 15’inci maddesinin son fıkrasında yer alan “Bu maddede hüküm bulunmayan hâllerde 2/12/1999 tarihli ve 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.” hükmü, asker kişiler hakkında uygulanacak soruşturma izni usulünde Askeri Ceza Kanunu’nun özel, 4483 sayılı Kanun’un genel kanun olduğunu açıkça kabul etmiştir. Bu noktada, 24 Mehmet Turhan, “Hans Kelsen’in ‘Normatif Alternatifler Kuramı’nın Gözden Geçirilmesi”, Anayasa Yargısı Dergisi, Ankara 2020, C. 37, S. 1, s. 4-5. 25 Kemal Gözler, Hukuka Giriş, Ekin Yayınları, 15. Baskı, Bursa 2018, s. 381. 26 Gözler, “Yorum İlkeleri”, s. 103. 27 Tahir Çağa, “Özel Hüküm Genel Hükmü Daima Bertaraf Eder mi?”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Ankara 1991, C. 3, S. 3, s. 373-374.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1