15 TBB Dergisi 2023 (166) Aysun ALTUNKAŞ kan genel af kanunları, kısmi genel af kanunu niteliğindedir.36 Kısmi genel af kanunlarında öngörülen bu tip koşullar, aftan yararlanmak için aranan koşullar olup, koşula bağlı af ilan edildiği anlamına gelmemektedir. Bununla birlikte genel af kanunlarının, kişinin aftan yararlandıktan sonra belli bir süreyi kasıtlı bir suç işlemeden geçirmesi gibi bozucu ya da yetkili makamlara teslim olma, mağdurun ya da kamunun uğradığı zararı aynen iade veya tazmin gibi geciktirici koşula bağlı olarak ilan edilmesi de mümkündür. Bu tip af kanunlarına, şarta veya koşula bağlı genel af kanunları denilir.37 Affın bozucu şarta ya da koşula bağlandığı bu gibi durumlarda, kişi aftan hemen yararlanacak olmakla birlikte, bu şartın ya da koşulun gereğini yerine getirmemesi durumunda af kanunu kapsamı dışına çıkacaktır.38 Affın geciktirici şarta ya da koşula bağlı olarak ilan edildiği hallerde ise kişi ancak bu koşulu yerine getirmesi kaydıyla aftan yararlanabilecektir.39 Ayrıca şu husus da ifade edilmelidir ki ceza davasını düşüren, hükmedilmiş cezanın infazına son veren ve cezayı bütün neticeleri ile birlikte ortadan kaldıran bir af, tek bir kişi için ilan edilmiş olsa dahi, bu af hukuken genel af niteliğindedir.40 Dolayısıyla genel af kurumunun objektif, gayrı şahsi ve anonim yapısı dikkate alındığında41 ideal olmamakla birlikte, bireysel düzeyde de genel af ilan edilmesi mümkündür. Öte yandan genel af kanunları, her zaman söz konusu kanunun yürürlüğe girdiği andan önce işlenen suçlar hakkında uygulanmak üzere çıkartılırlar. Zira aksi, yani genel af kanunlarının yürürlüğe gir36 Keyman, s. 59, 61; Nur Centel/Hamide Zafer/Özlem Çakmut, Türk Ceza Hukukuna Giriş, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul 2020, s. 775. Bu yolla genel affın, bir nebze de olsa bireyselleştirilmesinin sağlandığına yönelik değerlendirmeler için bkz. Özek, s. 149. 37 Dönmezer/Erman, Cilt: III, s. 220; Özek, s. 149. 38 Özek, s. 169 vd.; Keyman, s. 63. Kural olarak affın geri alınması mümkün olmamakla birlikte, affın bozucu şarta bağlandığı hallerde, bu şartın gerçekleşmesiyle aftan yararlanma sona ereceğinden, affın geri alınması etkisi doğurulduğuna yönelik değerlendirmeler için bkz. Keyman, s. 53. 39 Keyman, s. 63; Sözüer, s. 225 vd.; Centel/Zafer/Çakmut, s. 775. Bununla birlikte bu şartın yerine getirilememesi bir mücbir sebepten kaynaklanıyorsa, bu durumun aftan yararlanmaya engel teşkil etmemesi gerektiği de ifade edilmektedir. Bu değerlendirmeler için bkz. Keyman, s. 61. 40 Özek, s. 140; Sözüer, s. 240 vd.; Centel/Zafer/Çakmut, s. 775. Benzer tespitler için Gözler, s. 299. 41 Özek, s. 143; Sözüer, s. 241.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1