139 TBB Dergisi 2023 (167) Şerife YILDIZ AKGÜL azaltan haller de deprem bakımından önem arz eden konular etrafında ele alınıp irdelenecektir. 1. Deprem ve Mücbir Sebep Depremin sorumluluk hukuku bakımından ilk çağrıştırdığı kavram mücbir sebeptir. Depremden kaynaklı zararlardan idarenin sorumlu olup olmadığının belirlenmesinde öncelikle depremin idarenin sorumluluğunu kaldıran bir olay olarak ele alınıp alınamayacağını tartışmak gerekir. Bilindiği gibi sorumluluğu kaldıran bir hal olarak mücbir sebep örneklenirken sıklıkla depreme de yer verilmektedir. İdare hukukunda bir olayın mücbir sebep olarak kabulünün iki boyutu vardır. Mücbir sebep bir boyutuyla idarenin sorumluluğunu kaldıran bir hal olarak ele alınırken bir boyutuyla da kişilerin idareye karşı yükümlülüklerini yerine getirmelerini önleyen bir hal11 olarak çeşitli hukuki düzenlemelerde yer almaktadır. Sorumluluğu kaldıran bir hal olarak mücbir sebebin bilim ve tekniğin geldiği seviye ve idarenin imkânları ölçüsünde giderek daha sınırlı bir şekilde uygulama imkânı bulduğunu söylemek mümkündür.12 Buna karşın bireylerin idareye karşı sorumlulukları bakımından, mevzuatta düzenleme olmasa dahi kişilerin mücbir sebepler yüzünden kamusal yükümlülüklerini yerine getirememeleri durumunda hakkaniyet gereği sorumlu tutulmamaları uygulamada daha sıklıkla karşılık bulmaktadır.13 Kamusal yükümlülükler bakımından depremin mücbir sebep olarak kabul edilmesinin hakkaniyet gereği olduğunu söylemek mümkündür. İdarenin sorumluluğunu kaldıran bir hal olarak ise depremin mücbir sebep olarak kabul edilmesi tam tersine hakkaniyete aykırı durumların oluşmasına neden olacaktır. Bilindiği üzere mücbir sebep öngörülmesi mümkün olmayan öngörülse dahi önlenmesi mümkün olmayan ve idari faaliyetin dışın11 Örneğin 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu, m.10/a, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu, m.13/2. 12 Yıldızhan Yayla, “İdarenin Sorumluluğu ve Mücbir Sebep”, Sorumluluk Hukukunda Yeni Gelişmeler III. Sempozyumu, Ankara 12-13 Mayıs 1979, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1980, s. 58; Turan Yıldırım, “Danıştay Kararlarında Mücbir Sebep Kavramı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Aralık 2019, Cilt 25, Sayı 2, Prof. Dr. Ferit Hakan Baykal Armağanı, s.1523. 13 Yıldırım, s. 1520-1523.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1