142 Depremden Kaynaklanan Manevi Zararlardan İdarenin Sorumluluğu ve etkin tesis, araç gereç kullanıp kullanmadığı gibi hususlar dikkate alınmaktadır.22 Danıştay 1999 depreminden sonra verdiği bir kararda öngörülemezlik unsurunun nasıl anlaşılması gerektiğini ortaya koymuştur.23 Buna göre depremin yer, zaman ve büyüklük bakımından öngörülememekle birlikte sonuçlarının öngörülebilir olduğunu ve bu doğrultuda zararın da en az seviyeye indirilebileceği hatta alınacak önlemlerle ortadan kaldırılabileceğini ifade etmiştir. Danıştay bu kararında mücbir sebebin öngörülemezlik ölçütünü deprem için geçerli kabul ederken sonuçlar bakımından önlenemezlik unsurunun gerçekleşmediğini kabul etmektedir. Aslında ““ülkemiz, jeolojik ve topografik yapısı nedeniyle büyük can ve mal kayıplarına yol açan deprem felaketleriyle sık sık karşılaşan ülkelerin başında gelmektedir” ifadesiyle öngörülemezlik unsurunun da Danıştay tarafından mutlak bir şekilde kabul edilmediği söylenebilir. Zira belirtildiği üzere bu unsurun değerlendirilmesinde, olayın gerçekleşme sıklığı, yoğunluğu, yer ve zaman bakımından belirlenebilir olup olmadığı hususlarına göre değerlendirme yapılmaktadır. Türkiye’nin depremlerin sık gerçekleştiği bir ülke olarak tanımlanması deprem haritası ile riskli yerlerin bilinmesi ve bilim insanlarının gerçekleşecek deprem büyüklüklerine ilişkin öngörüleri de öngörülemezlik ölçütünü tartışmalı kılmaktadır. Nitekim kararda deprem bakımından devletin görev, yetki ve sorumlulukları tek tek sayılmıştır. Belirtmek gerekir ki Danıştay’ın öngörülemezlik ölçütüne yaklaşımı yukarıda ifade edilen bilim ve teknolojinin geldiği standartlar ve idarenin bu doğrultuda alabileceği önlemler bakımından mücbir sebebin uygulama alanının daraldığı yaklaşımı ile uyum içindedir.24 Nitekim 1999 depremlerinden sonra oluşan duyarlılık, verilen yargı kararları ve bilimsel çalışmalar neticesinde 2011 yılında 2012-2023 yıllarını kapsayacak şekilde Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı koordinatörlüğünde Deprem Danışma Kurulu, ilgili kurum ve kuruluşların katılımıyla hazırlanan Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı-2023 22 Yayla, İdarenin Sorumluluğu …, s. 55-57. 23 Danıştay 10. Daire, 28.05.2007, Esas: 2005/9126, Karar: 2007/3069, www.danistay. gov.tr 24 Yayla, İdarenin Sorumluluğu…, s. 58, aynı yönde görüş için bkz. Yıldırım, Danıştay Kararlarında…, s.1523.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1