153 TBB Dergisi 2023 (167) Şerife YILDIZ AKGÜL Fransız hukukunda doğal afetler nedeniyle uğranılan zararların kusursuz sorumluluk hallerinden sosyal risk ilkesi gereğince uygulanması gerektiği savunulmuştur. Bunun dayanağı olarak da 1946 Fransız Anayasası’nın Başlangıç kısmında yer alan “ulusal felaket hallerinden doğan külfetler karşısında bütün Fransızların eşitlik ve dayanışma halinde olması” gerektiği ifadesi gösterilmiştir. Diğer yandan pozitif hukuk değerindeki bu düzenlemenin son derece geniş kapsamlı olması nedeniyle ancak bir yasal düzenlemeyle kapsamı belirlenmek suretiyle uygulama kabiliyeti kazanacağı ifade edilmiştir.59 Sosyal devlet ilkesi sadece idarenin sorumluluğu bakımından değil sorumluluğun kapsamı belirlenirken ekonomik ve sosyal yönden korunmaya muhtaç yurttaşlar lehindeki anayasal tercihlerin dikkate alınması gerekliliği ile özel hukukta da geçerli bir ilke olarak kabul edilmektedir.60 Belirtmek gerekir ki sosyal devlet yanında sorumluluk kaynağı olarak kolektif kusur kavramı da önerilmiştir. Kolektif kusurun dayanağı olarak Anayasa’nın başlangıç kısmında yer alan “milli gurur ve iftiharlarda, milli sevinç ve kederlerde, milli varlığa karşı hak ve ödevlerde, nimet ve külfetlerde ve millet hayatının her türlü tecellisinde ortak olma” düzenlemesi gösterilmiş ve bunun hukuki ifadesi toplumsal sorumluluk olarak ele alınmıştır.61 Gerçekten de 1982 Anayasası’nın Başlangıç kısmında ifade edildiği üzere her Türk vatandaşı, Anayasa’daki temel hak ve hürriyetlerden eşitlik ve sosyal adalet gereklerince yararlanarak onurlu bir hayat sürdürme ve maddi ve manevi varlığını bu yönde geliştirme hak ve yetkisine sahiptir. Türk vatandaşlarının hak ve ödevlerde, nimet ve külfet59 1946 düzenlemesinden önce dönemin Başkanı Doumergue tarafından 1930 yılında sel felaketi mağdurlarının ziyareti sırasında nedeni ne olursa olsun ortaya çıkan sonucun önemine vurgu yapan ve tıpkı savaş mağdurları gibi sel felaketi mağdurlarının da zararlarının karşılanacağı yolundaki açıklamaları doğal afetler konusunda kusursuz sorumluluk ilkesinin uygulanması yolundaki görüşlerin öncüsü olarak ele alınmıştır. Marcel Waline, Droit Administratif, 7. Éd. Éditions Sirey, Paris 1957, s.718-719. 60 Rona Serozan, Tazminat Hukukunda Yeni Eğilimler, in Sorumluluk Hukukunda Yeni Gelişmeler III. Sempozyumu, Ankara 12-13 Mayıs 1979, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1980, s. 175 (45-59). 61 İdare Hukuku Yönünden Depremin Hukuksal Sonuçları Toplantısı, Deprem ve Hukuk, İstanbul Barosu Yayınları, Kayhan Matbaası, İstanbul, (2000), s.162.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1