165 TBB Dergisi 2023 (167) Şerife YILDIZ AKGÜL gereği takdir edilecek miktarın aynı zamanda duyulan elem ve ızdırabı giderecek bir oranda olması gerekmektedir.98 Mahkeme tarafından takdir edilecek manevi tazminat miktarının belirlenmesinde belli kıstaslar ve taraflar bakımından da belli bir dengeleme dikkate alınmaktadır. Danıştay manevi tazminat belirlenirken miktarın; olayın, zararın ve varsa idarenin kusurunun ağırlığını ortaya koyacak, hukuka aykırılığı özendirmeyecek nitelikte olması gerektiğini belirlerken manevi tazminata konu benzeri olayların bir daha yaşanmaması için caydırıcı ve aynı zamanda cezalandırıcı olacak şekilde belirlenmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Diğer yandan ise idari faaliyetin niteliği ve idarenin sorumluluk sebebi gözetilerek hakkaniyetli, idareye aşırı mali külfet yüklemeyecek makul bir tutar olması gerektiğini belirtmektedir.99 Manevi tazminat miktarı mahkemece belirlenirken davacının ekonomik ve sosyal durumu dikkate alınmakta ve davacının zenginleşmesine yol açmayacak şekilde manevi tazminat miktarı hesaplanmaktadır. Bu yaklaşım; manevi tazminat miktarı belirlenirken ön planda tutulacak unsurun manevi tazminatın idare bakımından yaptırım gücünü haiz olması gerekliliği nedeniyle eleştirilmektedir. Manevi tazminatın, idarenin manevi tazminat yükünü dikkate alarak hukuk sınırları içinde kalmayı, üstlendiği faaliyetleri gereği gibi yerine getirmeyi tercih etmeye sevk edecek miktarda olması gerektiği ifade edilmektedir.100 Manevi tazminatın idarenin hukuk sınırları içinde kalmalarını sağlayıcı işlevi Anayasa Mahkemesi’nin kamulaştırmasız el atma davalarına ilişkin yapılan bir bireysel başvuru kararında açık bir şekilde tespit edilmiştir. Anayasa Mahkemesi’ne göre; ilk derece mahkemelerinin sadece kamulaştırma bedelinden ibaret olan maddi tazminata hükmetmeleri bunun dışında manevi tazminat gibi başka yaptırımlar uygulamamaları, idarelerin olağan kamulaştırma usulüne başvurmak yerine kamulaştırmasız el atma uygulamasını tercih etmelerine sebep olmaktadır.101 98 Danıştay 10. Daire, 16.06.2022, Esas: 2018/251, Karar: 2022/3287, www. danistay,gov.tr 99 Danıştay. 8.D, E.2020/4072, K.2022/4022, 10.06.2022. 100 Candan, s.205. 101 AYM, Kübra Yıldız ve diğerleri [GK], B. No: 2018/32734, 28/7/2022, § 88, https:// kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2018/32734
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1