134

YASAL BELİRSİZLİK:

EMBRİYONİK KÖK HÜCRE ÇALIŞMALARI*

LEGAL UNCERTAINTY: EMBRYONIC STEM CELL STUDIES

İpek Sevda SÖĞÜT

Özet:

Kök hücre tipleri arasında yer alan embriyonik kök hüc-

reler, her çeşit hücre ve dokuya dönüşebilme kapasitesi nedeniyle

doku mühendisliği ve rejeneratif tıp alanında önemle üstünde du-

rulan kök hücre grubudur. Özellikle insan embriyonik kök hücreleri;

yeni ilaç tasarımı deneylerinde, ilaç toksisitelerinin araştırılmasında

ve erken embriyonik gelişim çalışmalarında model olabilecek hücre-

lerdir. Bununla birlikte, insan embriyonik kök hücre çalışmaları canlı

embriyoların kullanımını gerektirdiğinden, etik ve hukuki problem-

leri beraberinde getirmektedir. Embriyon araştırmaları, yaşamın

başlangıcı ve insan onurunun kapsama alanını ilgilendirdiğinden, çok

tartışmalı bir konudur. Bu çalışma ile genel olarak kök hücre kavramı,

hukuki niteliği, embriyonik kök hücre kavramı, embriyonun; insan

hakları hukuku, anayasa hukuku, ceza hukuku ve medeni hukuk bağ-

lamında statüsü, ana rahmindeki embriyo, tüpteki embriyo bakımın-

dan embriyonik kök hücre çalışmalarındaki mevcut hukuki durum ile

araştırma amaçlı embriyo yaratmanın hukukiliği ve embriyonik kök

hücre çalışmalarında Sağlık Bakanlığı Genelgesi sonrasındaki hukuki

durum açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Embriyo, Kök Hücre, In Vitro, İnsan Onu-

ru, Yaşamın Başlangıcı, Rejeneratif Tıp, Totipotent, Embriyonik, Kök

Hücre Araştırmaları, Biyotıp Sözleşmesi, Biyohukuk

Abstract:

Among the stem cell types, embryonic stem cells are

in the stem cell group, emphasized in the field of tissue engineering

and regenerative medicine due to its ability to convert into all kinds

of cells and tissues. Especially human embryonic stem cells set an

example for new drug design experiments, research of drug toxi-

city and in studies of early embryonic development. However, sin-

ce human embryonic stem cell studies require the use of live emb-

ryos, they also bring about ethical and legal problems. Embryonic

research is a very controversial issue, as it concerns the area of the

beginning of life and the scope of human dignity. With this study;

the concept of stem cell, its’ legal character, concept of embryonic

stem cell, legal status of embryo in terms of human rights law, cons-

Aynı başlıklı bildiri, Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hasta-

lıkları Anabilim Dalı, Marmara Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi ve Kök Hüc-

re ve Hücresel Tedavi Derneği tarafından; 5-6 Mayıs 2017 tarihinde düzenlenen 6.

Kök Hücre Sempozyumu’nda sunulmuştur.

∗∗

Yrd. Doç. Dr., Kadir Has Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Roma Hukuku Anabilim

Dalı Öğretim Üyesi, ORCID: 0000-0002-3501-6593