134

TBB Dergisi 2018 (134)

İpek Sevda SÖĞÜT

Çünkü bunlar, artık bütün bir insan vücudunu oluşturma yeteneğini

kaybetmişlerdir; bununla beraber hem çoğalma hem de insan vücudu-

nu oluşturan tüm hücre tiplerine dönüşebilme özelliklerini korurlar.

Embriyon, takip eden gelişim sürecinde pluripotent özellikten multi-

potent özelliğe geçer. Zira hala farklı hücre tiplerine dönüşebilme ve

pek çok dokuyu oluşturabilme yeteneği bulunmasına rağmen, artık

tüm hücre tiplerine dönüşme yeteneği yoktur. Unipotent kök hücre

ise, erişkin bir insan vücudunda da bulunan, organizmayı oluşturan

hücrelerin ikamesini ve entegrasyonunu sağlayan, tek hücre ve doku

tipini oluşturma yeteneği bulunan kök hücrelerdir.

Örneğin, kemik iliği nakli sonrasında, vericinin kemik iliğinde

bulunan kök hücrelerin, alıcının kemik iliği dışındaki dokularına da

yerleşerek, alıcının akciğer, karaciğer ve beyin hücrelerine dönüşebil-

me yeteneğine sahip olduğu keşfedilmiştir. Kök hücreler; işlevlerini

kaybetmiş dokuların tamiri ve yenilenmesi konusunda büyük bir rol

üstlenerek, organ ve doku nakilleri, ilaç tedavileri ve hasta bakımları

harcamalarından tasarruf edilmesini sağlayacağı gibi, hasta ve engelli

kişilerin sağlıklarına kavuşmalarını da sağlayabilmektedir.

II. Kök Hücrenin Hukuki Niteliği

İlk olarak, kök hücrenin insan kökenli biyolojik madde olarak de-

ğerlendirilip değerlendirilemeyeceği bağlamında; “insan kökenli biyo-

lojik madde” kavramının hukuk literatüründe nasıl yer aldığına bak-

tığımızda; kavramın Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) md.23/3.f.’da

yer aldığı görülmektedir:

“

Madde 23- Kimse, hak ve fiil ehliyetlerinden kısmen de olsa vazgeçemez.

Kimse özgürlüklerinden vazgeçemez veya onları hukuka ya da ahlâka ay-

kırı olarak sınırlayamaz.

riyonik kök hücreler, embriyonun blastosist aşamasında elde edilen, pek çok hüc-

re ve dokuya farklılaşma özelliğine sahip pluripotent hücrelerdir. 4-6 günlük bir

blastosistin iç hücre kitlesinde bulunan bu bu hücreler, “embriyonik kök hücresi”

olarak adlandırılırlar. Kalkan Oğuztürk, s. 173.

Patrizia Borsellino, Bioetica tra morali e diritto, Milano: Raffaello Cortina Editore,

2009, s. 222-223.

Arif Barış Özbilen, İnsan Kökenli Biyolojik Maddelere İlişkin Hukuki İşlemler,

Vedat Yayınevi, İstanbul, 2011, s. 11.

14.11.1990 tarih ve 3678 sayılı Kanun’la eklenmiştir.