134

Yasal Belirsizlik: Embriyonik Kök Hücre Çalışmaları

ancak ihtiyaç fazlası olan embriyolardan veya istem üzerine sonlandı-

rılan gebeliklerden elde edilmektedir.

Fetal kök hücre ise, plesanta,

göbek kordonu ve amniyon sıvısında bulunan kök hücrelerdir.

Kan

üreten kök ve bebek kordon kanı ile çevre kanında bulunan bu kök

hücreler, uzun yıllardan beri lösemi ve diğer kan hastalıkları olan has-

talara verilerek, tedavide başarı ile kullanılmaktadırlar.

Son olarak, erişkin kök hücreler ise; erişkin dokulardan, kemik ili-

ğinden, vücutta dolaşan kandan, kan damarlarından, iskelet ve kalp

kasından ve karaciğer gibi bazı organlardan elde edilebilmektedirler.

Embriyo, yaklaşık sekizinci haftada fetüs halini aldıktan sonra, eriş-

kin kök hücreleri gelişmeye başlar. Araştırmalar, bu hücrelerin birçok

erişkin dokuda var olduğunu ortaya koymuştur. Erişkin kök hücreleri

farklılaşmamış halde bulunur; ancak plastisiteleri embriyonik kök hüc-

relere göre daha düşüktür. Başlıca görevleri, bulundukları dokunun

onarımını ve devamlılığını sağlamaktır. Embriyonik kök hücrelerinin

aksine, erişkin kök hücrelerinin kaynağını tanımlamak güçtür.

Eriş-

kin kök hücreleri, uzun yıllardır transplantasyon amacıyla kullanılabil-

mektedir. Son yıllarda yapılan bazı çalışmalarda, multipotent nitelikte-

ki erişkin kök hücrelerinin, tamamen farklı bir dokunun hücrelerine de

köken olabileceği gösterilmiştir. Bu plastisiteye örnek olarak, kan hüc-

resine farklılaşmaya yönlendirilmiş olan kök hücrelerden sinir hücrele-

rinin, insülin üreten karaciğer hücrelerinin ve kalp kas hücresine dönü-

şen hematopoietik kök hücrelerinin elde edilmiş olması gösterilebilir.

Bu nedenle, erişkin kök hücrelerinin hücre tedavisi için kullanılması,

bir gelişimi harekete geçirilebilme durumu, sonucu değiştirmez. Çünkü Alman

Embriyonun Korunması Kanunu, md. 8/1 2. Seçenek anlamında tetraploid emb-

riyo-bütünleme, gerekli şart olarak anlaşılamaz. İndüklenmiş pluripotent hücre,

bu şekilde bir embriyoya yaklaşır; ama yeteri kadar da yakınına değil. IPS hücre,

Alman Embriyonun Korunması Kanunu anlamında bir embriyo değildir. Hen-

ning Rosenau, “İndüklenmiş Pluripotent Kök Hücreler (IPS-Hücreler) Tüm Hu-

kuki Sorunların Çözümü mü?”, (IPS-Hücreler), (çev. Melike Şentürk Tur),

TıpHD

Sayı:8/Yıl:2015, s. 280-281.

En fazla farklılaşabilme, her türlü doku ve organ hücresine dönüşebilme yetene-

ğine sahip kök hücre döllenmiş yumurtadır ve bu özelliği ile totipotent olarak ni-

telendirilir. Nurhan Şener, “Kök Hücre Araştırmaları, Etik ve Yasal Tartışmalar”,

Hukuk Gündemi

, 2012/1, s.54.

Nur Çakar, “Embriyodan Erişkine Kök Hücreler”,

Bilim ve Teknik

, S.511, Haziran

2010, s.43.

Emin Kansu, “Kök Hücreleri ve Klonlama”, Avrasya Dosyası: Moleküler Biyoloji

ve Gen Teknolojileri Özel, Sonbahar 2002, C.8, S.3, s.42.

Görkey/Kutlay/Gül/Güven/Sert/Gün/Erzik, s.18.