29 TBB Dergisi 2022 (160) Oğuzhan SAPAN / Tuğba ÜNSAL SAPAN yanıtsız kalmaktadır. Bu halde şüphelinin tespiti ya da kitlesel bir felaket sonucu tanınmayacak haldeki beden veya beden parçalarının kime ait olduğunun tespiti ile yakınlarına teslim edilmesini temin etmek amacıyla bir veritabanının bulunması büyük kolaylık sağlamaktadır. Bu nedenle adli laboratuvarların birçoğu incelediği örneklerden elde ettiği DNA verilerini bir veritabanına dönüştürmenin gerekli olduğunu düşünmektedir. Dünyadaki adli amaçlı veritabanlarına dair ilk adım Birleşik Krallık’ta 1994 yılında Ceza Adaleti ve Toplum Düzeni Kanunu’nda (The Criminal Justice and Public Order Act) suç faaliyetinden şüphelenilen kişilerden moleküler genetik inceleme amacıyla numune alınması için düzenlenme getirilmesiyle atılmıştır. Bu çalışmalar neticesinde ayrı bir kanuna gerek kalmadan 1995 yılında Birleşik Krallık Ulusal DNA Veritabanı (The UK National DNA Databank, NDNAD) adıyla bir DNA veritabanı resmi olarak kurulmuş ve faaliyete geçmiştir. 2001 yılına kadar NDNAD’ya bir kişinin DNA profilinin eklenmesi için gerekli kriter, kişinin hapis cezası gerektiren bir suçtan tutuklanmış olmasıydı. Ayrıca kişi suçsuz bulunursa veya davaya devam edilmezse, DNA profili veritabanından silinmekteydi. 2001’de yapılan yeni bir düzenleme ile kişi suçlu bulunmasa bile DNA profillerinin NDNAD’da tutulmasına olanak tanınmıştır. İlerleyen yıllarda da düzenlemelerin gevşetilmesi veritabanına giderek artan sayıda DNA profili eklenmesi sorununa yol açtı. 2010 yılı itibariyle NDNAD, herhangi bir suçtan suçlu bulunmamış yaklaşık 1 milyon kişinin DNA profillerini içerir hale gelmiştir. AİHM’in S. ve Marper kararına kadar NDNAD kontrolsüzce büyümüştür.71 ABD’de ise 1994 yılında farklı laboratuvarlarda çalışılmış ve aynı STR bölgeleri incelenmiş DNA sonuçları birleştirerek FBI bünyesinde CODIS isimli bir DNA veri tabanı oluşturulmuştur. CODIS, ABD’de DNA analizi verilerini birleştirerek hükümlülerin DNA profilleri, faili meçhul suçlardaki olay yeri delillerinden elde edilen profiller ve kayıp kişilerin belirlenmesi için geliştirilmiş profiller dahil olmak üzere çeşitli indekslerden oluşan ulusal bir veri tabanıdır.72 71 Goodwin/Linacre/Hadi, s. 117-119. 72 https://www.fbi.gov/services/laboratory/biometric-analysis/codis/codis-andndis-fact-sheet (Son erişim tarihi 20.07.2021)
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1