162 Depremden Kaynaklanan Manevi Zararlardan İdarenin Sorumluluğu Salt idari eylemler ise 13. madde hükümlerine tabidir. Söz konusu düzenlemeye göre; idari eylemlerden doğan zararların tazmini için açılacak tam yargı davalarında hakları ihlal edilenler dava açmadan önce eylemlerin öğrenildiği tarihten itibaren bir yıl ve her halde eylem tarihinden itibaren beş yıl içinde ilgili idareye başvurarak haklarının yerine getirilmesini istemeleri gereklidir. Tam yargı davaları ancak yapılan başvuru sonrasında istemin kısmen veya tamamen reddi halinde ret işleminin tebliği ya da isteme otuz gün içinde cevap verilmediği takdirde bu sürenin bittiği tarihten itibaren dava süresi içinde açılabilir (mad.13/1). Tam yargı davası açmadan önce idareye başvurma zorunluluğu ön karar kuralı olarak adlandırılmaktadır.90 Ön karar kuralının istisnasına kanun koyucu tarafından düzenlemenin 2. fıkrasında yer verilmiştir. Buna göre; tam yargı davasının görevli olmayan adli yargı mercilerinde açılması halinde açılan davanın görev yönünden reddi halinde sonradan idari yargıda açılacak davalarda, idareye başvurma şartı aranmayacaktır. Ön karar idari dava açma süresinin başlangıcı olarak ele alınmaktadır. İdareye başvurulmadan dava açılması halinde idari merci tecavüzü sayılmakta (İYUK, m. 14/3-b) ve dosyanın görevli idari mercie tevdiine karar verilmektedir (İYUK, m. 15/1-e). Dosyanın gönderildiği idarenin 5018 sayılı Kanun’un I ve II sayılı cetvellerinde yer alan idarelerden bir olması halinde yukarıda belirtildiği üzere 659 sayılı KHK gereğince sulh başvurusu olarak değerlendirilerek işlem yapılacaktır (mad.12/1).91 Depremden zarar görenlerin hangi süre içinde idareye başvurabilecekleri sorusunun da yanıtlanması gerekmektedir. Kanun koyucu tarafından getirilen idari eylemin öğrenilme tarihinden itibaren bir yıl içinde başvurma koşulu, özü ve düzenlenme biçimi gereği idari eylemin ve eylemden kaynaklanan zararlı sonucun öğrenilme tarihi olarak ele alınmaktadır. Zararın öğrenilme tarihi de zarar türüne göre ayrım yapılarak ölüm halinde idari eylemin ve zararlı sonucun aynı anda gerçekleştiği, bedensel zararlar halinde kesin sağlık raporunun alındığı tarih, mallara gelen zararlarda ise somut duru90 Georges Dupuis, Marie-José Guédon, Patrice Chrétien, Droit Administratif, 12e éd. Sirey, Paris 2011, s.626. 91 Turgut Candan, Açıklamalı İdari Yargılama Usulü Kanunu, 7. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2017, s.501.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1