168 Depremden Kaynaklanan Manevi Zararlardan İdarenin Sorumluluğu Kasten ya da saldırı veya kötü muameleler sonucu meydana gelen ölümlerde sorumluların cezalandırılmasına yönelik devletin etkili bir cezai soruşturma yapma yükümlülüğü vardır. İdari ve hukuki soruşturmalar ve davalar sonucunda sadece tazminat ödenmesi, yaşam hakkı ihlalini gidermek ve mağdur sıfatını ortadan kaldırmak için yeterli değildir.110 İhmal nedeniyle meydana gelen ölüm olaylarında ise devletin “etkili bir yargısal sistem kurma” yönündeki pozitif yükümlülüğünün sağlanması bakımından ceza davası açmak mutlak bir gereklilik değildir. Mağdurlara hukuki, idari ve hatta disiplinle ilgili hukuk yollarının açık olması yeterli sayılabilmektedir.111 Ancak belirtmek gerekir ki tazminat mekanizmasının varlığı tek başına yeterli değildir. Tazminat mekanizmasının etkili de olması gerekir. Bu çerçevede etkili bir tazminat mekanizmasının varlığından söz edilebilmesi için tazminatın hak ihlalini önleyebilmesi, devam eden ihlalleri sonlandırabilmesi ve sona ermiş hak ihlalini karara bağlayabilmesi ve uygun bir giderimde bulunması gerekmektedir.112 Anayasa Mahkemesi, AİHM’nin Budayeva113 kararına verdiği atıfla doğal bir felaket nedeniyle mağdur olanların kapsamlı bir ceza soruşturmasını müteakip yapılan ve makul bir tazminata hükmedilmesi ile sonuçlanan idari davanın etkili bir iç hukuk yolu olduğuna ve mağdur sıfatını ortadan kaldırdığına karar vermiştir.114 AİHM Budayeva kararında yaşam hakkının usul ve esas yönünden ihlal edildiği gerekçesiyle manevi tazminata hükmetmiştir. Öneryıldız kararında ise idare mahkemesinin ödenmesini kararlaştırdığı ancak ödenmeyen 100.000.000 TL (o tarihte 2,077 Euro) manevi tazminatın yerine mağdurların her biri lehine 33.750 avro toplam 135.000 avro manevi tazminat ödenmesine hükmetmiştir. Görüldüğü üzere AİHM’nin hükmettiği tazminat idare mahkemesinin hükmettiği miktarın bir hayli üzerindedir. İç hukukta hatta Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yoluyla gidilmesine gerek kalmadan uyuşmazlıklarda idari yargı 110 AYM, Serpil Kerimoğlu ve diğerleri, B. No: 2012/752, 17/9/2013, § 55, https:// kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2012/752. 111 AYM, Serpil Kerimoğlu ve diğerleri, B. No: 2012/752, 17.9.2013, § 59, https:// kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2012/752. 112 AYM, Rabia Nur Yazıcı ve Selma Kocapiçak , B. No: 2016/9528, 09.06.2020, § 89, https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2016/9528 113 Budayeva ve diğerleri/Rusya, 15339/02, 20/3/2008, § 141 114 Serpil Kerimoğlu ve diğerleri, B. No: 2012/752, 17/9/2013, § 61.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1