TBB Dergisi 109. Sayı

Soruşturmanın Gizliliği ve Müdafinin Dosyayı İnceleme Yetkisi

480

Sanığın haklarının silahların eşitliği ilkesi adına güçlendirildiği bu

fıkranın özellikle (a) ve (b) bendi uygulamada dosya inceleme yetkisi-

ni dolaylı olarak koruma altına almaktadır. Sözleşmenin 6/3(a) mad-

desinde kişinin kendisine yöneltilen suçlamanın nedeninden ve nite-

liğinden haberdar olması gerektiği düzenlenmiş iken, (b) bendinde de

savunmanın hazırlanması için gerekli zaman ve kolaylığın sağlanması

gerektiği belirtilmektedir. Gerçekten de 6/3(b) bendinden dolayı kişi-

lerin savunmasını hazırlama görevini üstlenen müdafinin bu görevin

doğal bir sonucu olarak dosyayı inceleme yetkisinin kabulü gerekmek-

tedir

. Yine sözleşmenin (a) bendinde yer alan “yöneltilen suçlamanın

nedenin haberdar olma” hakkından dolayı müdafinin dosyadaki suç

isnadını, delilleri incelemeye yetkilendirildiğini söyleyebiliriz.

Mahkemenin bu hakkın da her temel hak ve özgürlükte olduğu

gibi kısıtlanabileceğine dair kararları bulunmaktadır. Yani müdafinin

dosyayı inceleme yetkisi yerel kanunlarca engellenebilir ve meşru bir

düzenle zaman dilimi içinde gizlilik kararı dosya üzerinden kaldırıl-

mayabilir. Ancak mahkemenin her dava açısından dosyanın maddi

durumuna ve kişilerin iddia makamıyla karşılaştırıldığında adil bir

yargılamaya tabi tutulup tutulmadığına dikkat ettiğini de ekleyelim.

Gelecek bölümde, mahkemenin bu hususta önemli değerlendirmeleri-

nin yer aldığı dikkat çekici birkaç karar inceleyeceğiz.

B) AİHM Kararları

Dosya inceleme yetkisi bağlamında inceleyeceğimiz ilk karar her-

kesin çok yakından takip ettiği Öcalan v. Turkey

kararı olacaktır. Ka-

rarda bizim konumuz açısından dikkat çeken nokta silahların eşitliği

bağlamında iddia ve savunma makamının karşılıklı olarak davaya

katılma hakkının incelendiği 166. paragraf olacaktır. Metinde, sanık

Öcalan’a iddia makamının sahip olduğu dosya bilgilerinden ve delil

durumundan aynı şekilde haberdar olma imkanı sağlanması gerektiği

belirtilmektedir. Bu yolda yerel hukukun her yöne başvurabileceğini

belirtilmekle birlikte, gerekli durumlarda dosya üzerinde kısıtlama ka-

rarı bile verilebileceği kabul edilmektedir. Ancak hangi yöntem seçi-

lirse seçilsin kişinin savunma yapabilmesi adına gerçekçi bir imkanın

Donay, İnsan Hakları Açısından Sanığın Hakları ve Türk Hukuku, s. 144

AİHM, Öcalan v. Turkey, No. 46221/99, 12.3.2003, (çevrimiçi)

coe.int, 5.12.2012.