Sayi126

Fransa’da Din ve Vicdan Hürriyeti Bağlamında Dini Sembollerin Kullanımı

dinsel bir işlevi de vardı; krallar Reims’te kutsanırdı ve 1789 yılına ka-

dar yürürlükte kalan 1516 Antlaşmasıyla da Katolikliğin kral tarafın-

dan vurgulanması sağlanmıştı. Toplumda oluşan üç egemen sınıftan

birisi din adamları sınıfıydı. Katolik Kilisesi doğum kayıtları, evlen-

me işlemleri ve defin işlemleri gibi medeni hale ilişkin işlemleri yapar,

okulların ve hastanelerin işleyişini belirlerdi. Kilise vergiden muaf tu-

tulur ancak her yıl krala bağış yapardı. Yargı sisteminde pek çok dini

mahkeme bulunurdu.

Devrimin zihinsel alt yapısını hazırlayan burjuvazi, mülkiyet

hakkının kral ve kilisenin keyfi kullanımında olduğunu biliyordu.

Dolayısıyla, burjuvazinin siyasi mücadelesi yalnızca aristokratik güç-

lere karşı değil kilisenin birçok alandaki etkinliğinin azaltılmasına da

yönelikti.

Ticaretin önem kazanmasıyla etkinlik kazanan burjuvazi

gücünü pekiştirmek, kilisenin etkinliğini kırmak için kendi yönlen-

dirmesiyle hareket edebilecek ve tek yetkili mercii olacak kralların or-

taya çıkmasına gayret gösterecekti. Ancak bunların yapılması halinde

burjuvazinin amacına hizmet eden siyasi istikrarın devamlılığı sağla-

nabilirdi. Burjuvazi tarafından hedeflerinin önündeki en büyük engel

kuşkusuz kilise idi

Fransız ihtilali, egemenliğini ve gücünü elden bırakmak istemeyen

Kilise ile Kilisenin bu gücüne ve varlığına son vermek isteyen jako-

benlerin çatışması sonucu gerçekleşmiştir. İhtilal neticesinde monarşi

lağvedilmiş ve Katolik kilisesinin devletle olan bağı koparılmıştır.

İhtilaldan sonra Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi yayın-

lanmıştır. Bildirgenin10. maddesi laiklik yolunda atılmış ilk adımdır.

10. madde de, “

Herkes, dini dahi olsa, düşüncelerini açıkladığından dolayı

mağdur edilemez, meğerki bu düşünce tezahürü yasa ile korunan kamu düze-

nini bozsun

” denilmiştir. Bu hükümle, Katoliklerin dışında başta Pro-

testanlar olmak üzere dini inanca sahip kişilere de din ve inanç özgür-

Jean Duffar, “Fransa’da Laiklik, Dünyada Din Devlet İlişkileri”, Gazeteciler ve

Yazarlar Vakfı Yayını, İstanbul 2002. s. 45; Küçük, Dini Semboller, s. 96.

Bihterin Vural Dinçkol ve Mehmet Akad, Genel Kamu Hukuku, Der Yayınları,

İstanbul 2002, s. 352; Küçük, Dini Semboller, s. 96.

Bihterin Dinçkol, 1982 Anayasası Çerçevesinde ve Anayasa Mahkemesi Kararla-

rında Laiklik, Kazancı Yayınları, İstanbul 1992, s. 13-16; Küçük, Dini Semboller, s.

96.

Ahmet T. Kuru, Pasif ve Dışlayıcı Laiklik, (Çeviren: Eylem Çağdaş Babaoğlu), İs-

tanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2011, s. 142.