Sayi126

TBB Dergisi 2016 (126)

Ufuk YEŞİL

lüğü tanınmıştır.

Ancak Bildirge’nin yayınlanmasından sonra kalıcı

bir düzenleme yapılmadığı için Fransa on yıldan fazla din-devlet iliş-

kileri açısından tam bir kargaşa yaşamıştır. Yaşanan bu sıkıntılardan

sonra Temmuz 1790’da Meclis, Fransız Katolik Kilisesi’nin Papa’dan

çok Cumhuriyet’e bağlı kalmasını temin amacıyla Sivil Ruhbanlık

Kanunu’nu kabul etmiş ve kanunla kiliselerin idari yapısında önem-

li değişikliklere gidilmiştir. Kanun’la; psikozların sayısı düşürülmüş,

psikoz ve rahiplerin kilise üyeleri tarafından seçilmesi uygulaması

getirilmiş, göreve başlamadan önce devlete ve millete bağlılık yemini

etmeleri şartı öngörülmüş, kilisenin tasarrufunda bulunan mal varlık-

larına el konulmuş, bu malların yerel idarelerce kullanılmasının önü

açılmış ve rahiplerin maaşı devlet tarafından ödenmeye başlanmıştır.

Bu düzenlemenin ardından 1791 yılında Fransa’nın ilk Anayasa-

sı kabul edilmiş ve Anayasaya

“her insan mensup olduğu dinin ibadetini

yapma özgürlüğüne sahiptir”

hükmü eklenerek dini özgürlükler güvence

altına alınmıştır. Bundan bir yıl sonra da Meclis boşanmayı yasalaş-

tıran kanunu kabul etmiş, evlenme ile ilgili işlemler din adamların-

dan alınarak belediye görevlilerine verilmiş ve böylece nikah işlemleri

sivil inisiyatif altına alınmıştır. Bu dönemde ihtilali gerçekleştirenler

kiliseyi projeleri önünde en büyük engel olarak görmeye devam et-

mişler ve bu sebeple kamusal alanda dini törenleri ve gösterileri de

yasaklamışlardır.

1795 yılında ilk laik Fransız devleti ilan edilmiş ve Anayasa’nın

354. maddesine;

“Hiç kimse tercih etmiş olduğu dinin ibadetini yasalara uy-

gun olarak yapmaktan men edilemez. Hiç kimse bir dini cemaate para yardımı

yapmaya zorlanamaz. Cumhuriyet hiçbir dini cemaate para katkısında bulun-

maz”

hükmü eklenmiştir.

1795 ve 1799 yılları arasında laiklik konusunda önemli adımlar

atılmış olsa da 1800’lü yılların başında Katolikler tekrar güç kazan-

Küçük, Dini Semboller, s. 97; Aksoy, s.224.

Ahmet Yıldız, Çeşitli Ülkelerde Din ve Devlet İlişkilerinin Düzenlenmesi, Türkiye

Büyük Millet Meclisi Kütüphane ve Dokümantasyon Müdürlüğü Araştırma Ser-

visi, Ankara 1993, s. 1; Aksoy, s. 224; Küçük, Dini Semboller, s. 97; Kuru, 142.

Fransa’da Laisitenin Uygulanışına İlişkin Stasi Raporu, (Çev. Der. Turhan Ilgaz),

Paragraf Yayınları, Ankara 2005, s. 38, (“Stasi Raporu”); Küçük, Dini Semboller, s.

97; Kuru, s. 143.

Duffar, s. 47.