17 / 417
16
Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuruda Kabul Edilebilirliğe Dair Bir Usul Sorunu ...
kamların bulunduğu ve başvurucuların bu yolları öncelikle kullanma-
sı gerektiği düşüncesi yatmaktadır.
18
Başvuru yollarının tüketilmesi
kuralı iki ayrı gerekliliğin aynı anda gerçekleştirilmesini kapsamak-
tadır.
19
Kural olarak başvuru yollarının tüketildiğinin kabul edilmesi
için, şikâyetlerin ve şikâyetleri inceleyecek makamların birlikte tüke-
tilmiş olması gerekmektedir.
Bu prensip, başvuruculara ihlali gidermeye elverişli hukuk siste-
minin sunmuş olduğu idari ve yargısal yolların tüketilmesi konusunda
sorumluluk yüklemektedir.
20
Bu çerçevede, idari ve yargısal başvuru
yollarının tüketilmesi, başvurucuların kanunlarda öngörülen olağan
hukuk yollarına müracaat etmiş ve davalarını hukuk sisteminin be-
nimsediği en yüksek makama kadar taşımış olmalarını gerektirmek-
tedir.
21
Başvurucu, iç hukukun kendisine bir ayrıcalık olarak değil, bir
hak olarak tanımış olduğu hukuki çareleri kullanmakla yükümlü bu-
lunmaktadır.
22
Hukuk yolları önünde incelenen ihlal iddiasının haklı
görülmesi ve başvurucunun maruz kaldığı zararların giderilmesi du-
rumunda, başvurucu mağdur sıfatını kaybederek AYM’ye başvuruda
bulunamayacaktır. AYM birçok kararında, temel hak ve özgürlükle-
re saygının, devletin tüm organlarının anayasal ödevi olduğunu, bu
ödevin ihmal edilmesi nedeniyle ortaya çıkan hak ihlallerinin düzel-
tilmesinin idari ve yargısal makamların görevi olduğunu, bu nedenle
temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiği iddialarının öncelikle derece
mahkemeleri önünde ileri sürülmesi, bu makamlar tarafından değer-
lendirilmesi ve bir çözüme kavuşturulması gerektiğini belirtmiştir.
23
18
Bkz. Konuya İlişkin AİHM Kararları, Fleri Soler ve Camilleri/Malta, 26 Eylül
2009, Kudla/Polonya, 26 Ekim 2010, Azinas/Kıbrıs, 28 Nisan 2004, par.38, Dalia/
Fransa, 19 Şubat 1998, par.38.
19
Frédéric Sudre, Jean-Pierre Marguénaud, Joel Adriantsimbazovina, Adeline Gout-
tenoire, Gérard Gonzalez, Laure Milano, Hélène Surrel, a.g.e, s.848, Bringing a
case to the European Court of Human Rights- A Practical Guide on Admissibility
Criteria, a.g.e, par.46.
20
Donna Gomien, a.g.e, s.175.
21
AYM Kararları, 2014/13367 (Ayşe Sena Sezgin Arslan), par.13, 2012/1027(Ne-
cati Gündüz ve Recep Gündüz), par.19-20, 2012/13 (Güher Ergun ve Diğerleri),
par.26, 2013/2414 (B.U. Başvurusu), par.22, 2015/2037 (Z.M ve I.M. Başvurusu),
par.43, 2014/12984 (Ümit Yalçın), par.59.
22
Donna Gomien, a.g.e, s.175.
23
AYM Kararları,2015/15266 (Mehmet Girasun ve Ömer Elçi), par.13,2015/14566
(K.S), par.13, 2014/16838 (Mehmet Fatih Yiğit ve Diğerleri), par.47, 2015/144 (Hi-
dayet Karaca), par.40.