16 / 465
TBB Dergisi 2011 (97)
İbrahim AŞIK
15
çıkarılması olmuştur. Ayrıca 22. maddenin gerekçesinde tereddütlere
sebep olan ifadeler çıkarılmış ve tacirler veya kamu tüzel kişileri dışın-
daki diğer kişilerin kendi aralarında yetki sözleşmesi yapamayacak-
ları belirtilmiştir
8
. İlk Tasarı’daki
“yetki sözleşmesinin geçerlilik şartları”
başlığını taşıyan 24. madde başlığıyla birlikte aynı kalmıştır. Sadece
madde teselsülü sebebiyle yeni madde numarası 23 olmuştur
9
.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’ndaki görüşmelerde
bu maddelerde bir değişiklik yapılmamış ve aynı şekliyle yasalaşmış-
tır. Ancak Tasarı’da bu maddelerden önce gelen maddelerden bazıları
çıkarıldığı ve maddeler teselsül ettirildiğinden madde numaraları 17
ve 18 olmuştur.
I. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU İLE GETİRİLEN
DÜZENLEMENİN AMACI
Yetki sözleşmesiyle taraflar, aslında yetkili olmayan bir mahkeme-
yi yetkili kılarak o mahkemede dava açabilme imkânına sahip olmak-
tadır. Taraflar çoğu zaman böyle bir sözleşmeyi kendileri için daha
uygun bir yer mahkemesinde dava açabilmek için yapar. Her ne kadar
yetki kuralları düzenlenirken tarafların menfaatleri dikkate alınsa da
10
kanundaki bu düzenlemeler bazen tarafların ihtiyacına cevap vereme-
yebilir veya taraflar kendileri için daha uygun bir yer mahkemesinde
dava açmak isteyebilirler. İşte bu durumlarda taraflara yetki sözleşme-
si yapabilme imkanı verilmiştir. Ancak zaman içinde yetki sözleşmesi
yapmakta tarafların bu kadar geniş bir serbestiye sahip olması hukukî
ilişkinin zayıf tarafının aleyhine işleyen bir durum haline gelmiştir
11
.
Yetki sözleşmesi, sözleşmenin güçlü tarafının, güçsüz tarafa yetkisiz
bir mahkemeyi, yetkili kabul ettirmesi sonucunu doğurmuştur. Bu ise
yetki sözleşmesini, güçlü konumda olanın istediği yerde dava açabil-
8
“Ayrıca bu kapsamda belirtmek gerekir ki, tacirler veya kamu tüzel kişileri dışındaki diğer
kimselerin, kendi aralarında yetki sözleşmesi yapmaları da kabul edilmemiştir.”
(Hukuk
Muhakemeleri Kanunu Tasarısı, Adalet Bakanlığı, Ankara 2008, s.157).
9
Hukuk Muhakemeleri Kanunu Tasarısı, Adalet Bakanlığı, Ankara 2008, s.7.
10
Stein/Jonas, s.670.
11
Özellikle tüketicinin korunması bakımından bu husus eleştirilmiş ve yapılacak
kanun açısından, yetki sözleşmesi yapılmasının tüketicinin korunmasıyla ilgili
uyuşmazlıklarda mümkün olmaması gerektiği belirtilmiştir. (Pekcanıtez, Hakan,
Tüketici Mahkemeleri,
İstanbul Barosu Dergisi
1996/4-5-6, s.148).