131

TBB Dergisi 2017 (131)

İlhan AKBULUT

Anayasa Mahkemesi, bazı kararlarında da Avrupa İnsan Hakla-

rı Sözleşmesi’ ni tek başına bağımsız bir ölçü olarak değil, Anayasa

hükümlerine “ destek ölçü norm” olarak kullanmıştır. Anayasa Mah-

kemesi Sözleşme’ ye, denetlediği kuralın Anayasa’ya aykırı olduğunu

saptarken dayandığı gibi, Anayasa’ ya uygun bulurken de dayanmış-

tır.

Uluslararası İnsan Hakları ve temel özgürlüklerine ilişkin değer

sistemi ve özellikle uluslararası hukuk mevzuatı, bu konuda doğru-

dan uygulanabilirlik kabiliyetine sahip olmaması nedeniyle biçim-

sel de olsa, ulusal devletlerin, bir hukuk devletinin temel ilkelerini

ve kurumsallaşmasını benimsememesini, dolayısıyla demokratik bir

toplum yapısı yaratma yükümünü ilkesel ve programsal nitelikte ön-

görmektedir.

1990 yılında İnsan Hakları alanında Siyasal denetim konusunda,

TBMM bünyesinde “İnsan Hakları İnceleme Komisyonu” kurulmuş-

tur. Komisyona, İnsan Hakları konusundaki gelişmeleri araştırmak,

yasal düzenlemeler önermek, uygulamanın uluslararası antlaşmalara,

Anayasa ve yasalara uygunluğunu incelemek ve bu konularda çözüm-

ler önermek, ihlallerle ilgili başvuruları incelemek ve ilgili mercilere

iletmek, kamu ve özel kurumlardan bilgi istemek, ilgilileri çağırıp bilgi

almak, başkent dışında da çalışabilmek, TBMM ‘ne raporlar sunmak,

Başbakanlık ve bakanlıkları ilgilendiren hususlardaki raporlarının bu

makamlara iletilmesini istemek, sorumlular hakkında kovuşturma

ve işlem yapılabilmesi için TBMM Başkanlığını harekete geçirebilmek

gibi önemli görev ve yetkiler verilmiştir.

Komisyon kendisine tanı-

nan yetkiler çerçevesinde çalışmalar yapmıştır.

İnsan Hakları İhlallerinin önlenmesinde gerek ferdi olarak ve ge-

rekse de kuruluşlar olarak herkese sorumluluklar düştüğünü belirten

ROBERTSON ve MERRILS, bu konuda şu görüşlere yer vermektedir-

ler: “…İnsan haklarıyla ilgilenen ve gelişmesi için çaba gösteren insan-

Necmi Yüzbaşıoğlu, “Avrupa İnsan Hakları Hukukunun Niteliği ve Türk Hukuk

Düzenindeki Yeri Üzerine”,

İnsan Hakları Merkezi Dergisi,

Ankara Üniversitesi Si-

yasal Bilgiler Fakültesi Yayını, C. II, Sayı 1, Mayıs 1994, s.31.

İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Kanunu, No: 3686, Kabul Tarihi:5.12.1990

(R.G.8.12.1990,20719). Bu konuda bknz. M Kazancı,” The Human Rıght Commis-

sion of The Turkısh Grand National Assembly and the Human Rights in Turkey”,

Turkısh Yearbook of Human Rights, Vol.14,1992,p.3958