TBB Dergisi 97. Sayı

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre Yetki Sözleşmesi

Kural olarak mahkemelerin yetkisi kanunla düzenlenir (Anayasa

m.142; HMK m.5). Kanunla getirilen yetki kurallarındaki amaç, her

hukukî uyuşmazlığı hukukî uyuşmazlıkların konusu ve tarafların

menfaatleri itibariyle uygun olan yerdeki mahkeme önüne getirmek-

tir. Kanunî yetkiye ilişkin hüküm, sadece düzenleyici bir hüküm değil-

dir. Yetki kuralları, daha ziyade ilgili menfaatlerin korunmasına yöne-

lik olarak ve dava konusu da dikkate alınarak getirilir1. Ancak somut

bütün olaylarda tarafların bu konudaki menfaatlerini dikkate alacak

şekilde yetki kuralları öngörmek mümkün değildir2. İşte bu nedenle

taraflar, bazı durumlarda kanunla getirilmiş olan yetki kurallarında

değişiklik yapmak isteyebilir.

Yetki sözleşmesi, tarafların belirli veya belirlenebilir bir uyuşmaz-

lıkta kanunen yetkisiz olan bir veya birden fazla mahkemeyi yetkili

kılmak için yaptıkları sözleşmedir

. Yetki sözleşmesi, belirli bir hukukî

ilişkiyle ilgili uyuşmazlıkta, belirli bir mahkemenin yetkilendirilmesi

veya yetkisinin kaldırılması için taraflarca yapılan bir sözleşmedir

1. HUKUK USÛLÜMUHAKEMELERİ KANUNU’NDANHUKUK

MUHAKEMELERİ KANUNU’NA YETKİ SÖZLEŞMESİ

Burada yetki sözleşmesi ile ilgili düzenlemedeki değişikliklere işa-

ret edeceğiz. Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu’ndaki düzenleme

ile Hukuk Muhakemeleri Kanunu Tasarısı’nın ilk şeklindeki düzenle-

me ve nihaî olarak Hukuk Muhakemeleri Kanunu’ndaki düzenlemeye

genel bir bakış yapacağız.

A. Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu’ndaki Düzenleme

Yetki sözleşmesi, 01.11.2011 tarihinde yürürlükten kalkan

HUMK’nun 22. maddesinde düzenlenmişti. Bahsi geçen hüküm şu şe-

kildedir:

Stein/Jonas, Kommentar zur Zivilprozessordnung Band I, Tübingen 2003, s.670.

Üstündağ, Saim, Medeni Yargılama Hukuku, İstanbul 2000, s.210.

Kuru, Baki, Hukuk Muhakemeleri Usulü C:I, İstanbul 2001, s.555; Pekcanıtez,

Hakan/Atalay, Oğuz/Özekes, Muhammet, Medenî Usûl Hukuku 11.Bası, Ankara

2011, s.127; Kuru, Baki/Arslan, Ramazan/Yılmaz, Ejder, 22.Baskı, Medenî Usul

Hukuku, Ankara 2011, s.158.

Prütting, Hans/Gehrlein, Markus, ZPO Kommentar, Luchterhand 2010, s.166.