TBB Dergisi 97. Sayı

TBB Dergisi 2011 (97)

İbrahim AŞIK

da yetkisiz olan ilk derece mahkemesini yetkilendirme özgürlüğüne

dair eski temel hüküm yerine, yetki sözleşmesine sadece özel şartlar

altında izin veren bir hüküm getirilmiştir

. Eski metin ile karşılaştı-

rıldığında yeni düzenleme yetki sözleşmesi yapma imkânını önemli

ölçüde sınırlandırmıştır

. Hatta bazı yazarlar tarafından, kural olarak

yetki sözleşmesi yapılmasının yasaklandığı kabul edilmektedir

. Bu

düzenlemenin temel gerekçesi, kanunla verilen sözleşme özgürlüğü-

nün önemli ölçüde kötüye kullanılması olmuştur. Genel işlem şartla-

rı veya tip sözleşme içinde yer verilen ve sözleşmenin bir parçası olan

yetki şartları, genellikle ekonomik olarak daha zayıf konumda olan

tarafın haklarının ihlâli sonucunu doğurmuştur

. Davalı bakımın-

dan kendi yerleşim yeri mahkemesinde davayı yürütmesi ile yetki

sözleşmesiyle yetkili kılınan mahkemeye gitmek ve bunun masrafla-

rına katlanmak zorunda kalması önemli zorluklar ortaya çıkarmakta-

dır. İşte bunları dikkate alan Alman kanun koyucusu tarafların yetki

sözleşmesi yapma özgürlüğünü önemli ölçüde sınırlandırmıştır

Kanun koyucunun yetki sözleşmesi yapma özgürlüğünden ayrılması

bilinçli bir tercih olmuştur. Çünkü kanun koyucu yetki sözleşmesin-

de tarafların, bunun sonuçları ve menfaatlerini koruyabilme konu-

sunda aynı düzeyde bilinçli olmadıkları görüşündedir. Bu nedenle

kanun koyucu, bu hususun tarafların serbest iradesine bırakılmasına

izin vermemiştir

İsviçre hukukunda, yetki sözleşmesi, Medenî Usûl Kanunu’nun

17. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, kanun aksini öngörmedi-

ği müddetçe taraflar, belirli bir hukukî ilişkiden kaynaklanan, mev-

cut veya ileride ortaya çıkabilecek bir uyuşmazlıkta bir mahkemenin

yetkisini kararlaştırabilirler. Sözleşmeden aksi anlaşılmadığı takdirde

dava ancak sözleşmede belirtilen yer mahkemesinde açılabilir. Sözleş-

menin, yazılı veya yazılı bir başka metinle ispat edilebilecek şekilde

Stein/Jonas, s.670.

Rosenberg, Leo/Schwab, Karl Heinz/Gottwald, Peter, Zivilprozessrecht,

München 2010, s.183.

Prütting/Gehrlein, s.166; Thomas, Heinz/Putzo, Hans, Zivilprozessordnung

Kommentar, München 2007, s.72; Stein/Jonas, s.670.

Arens, Peter/Lüke, Wolfgang, Zivilprozessrecht Erkenntnissverfahren Zwangs-

vollstreckung, München 1992, s.66.

Arens/Lüke, s.66-67.

Prütting/Gehrlein, s.166.

Schweizerische Zivilprozessordnung