293 / 521
292
maları bakımından 80’li yıllar kadın hareketine çok büyük bir ivme
kazandırmıştır. “Özel olan politiktir.” sloganı 80’li yıllardaki kadın ha-
reketinin sahip olduğu farklı bilinci ve devinimi en iyi şekilde ifade
etmektedir.
1980’li yıllarda varolan yeni feminist hareket, toplumsal cinsiyet
kalıplarını, egemen kültür tarafından belirlenen kadınlık, erkeklik
kimliklerini ve rollerini sorgulayarak ataerkil değerlere karşı önemli
bir toplumsal hareket başlatmıştır.
1980 askeri darbesi sonrasında, Türkiye’de kadınların kadın ol-
dukları için karşılaştıkları sorunları gündeme getiren bir kadın hare-
keti oluşmuştur. Hareket devletten bağımsız, kendiliğinden oluşmuş,
bazen belli yayın organları, bazen sadece ortak kimlikler çerçevesinde
toplanmış küçük gruplar veya tek tek yazarlar, sanatçılar, gazeteciler-
den oluşmuştur. Ortak amaç kadınların kadın oldukları için karşılaş-
tıkları sorunları sorgulamak, bu sorunlara çözüm aramaktır. Bu amaç
çerçevesinde değişik ideolojiler dile getirilmiştir. Çoğunlukla iş sahibi,
eğitim görmüş, orta sınıf, kentli kadınların önderliğinde başlatılan ha-
reket içinde, kısa zamanda gençler etkin rol oynamıştır.
1
Feminist kelimesini ilk benimseyenlerden bir grup meslek sahibi
kadın 1983 yılında haftalık Somut dergisinde “feminist” bir sayfa çıkar-
mak için toplanmış, 1983 sonlarında, Kadın Çevresi adı ile “ev içinde ve
ev dışında ücretsiz ve ücretli çalışan kadınların emeğine dayalı ve bu
emeği değerlendirme” amacıyla bir “yayıncılık, hizmet, ve danışman-
lık” şirketi kurulmuştur. Kadın Çevresi aracılığıyla bir kitap kulübü
oluşturularak, feminist klasikler çevrilerek yaygınlaştırılmıştır.
2
Toplu eylemlere, Birleşmiş Milletler Kadının On Yılı sonunda 1985
tarihinde onaylanan Türkiye’nin de imzasının bulunduğu “Kadınlara
Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Kaldırılması Sözleşmesi’nin uygulan-
maya konması için açılan dilekçe kampanyası ile başlanmıştır. 1986
Mart’ında, Meclis’e hitaben 4 bin kadar kadının imzaladığı ve mev-
cut yasaların, ayrımcılığa karşı sözleşme ile uyumlu hale getirilmesini
talep eden bir dilekçe yazılmış bu girişim; feministlerin başlattığı ve
1
Yeşim Arat, “1980’ler Türkiyesi’nde Kadın Hareketi: Liberal Kemalizm’in
Uzantısı”, Toplum ve Bilim Dergisi, Bahar 1991, sayı:53, s. 10
2
Y. Arat,
a.g.e., s.
10