23 / 473
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Hâkim ve Savcılara İlişkin Disiplin ...
22
dır.
17
Mahkemeye göre, adil yargılanma hakkına uyulup uyulmadığı
belirlenirken, yargı sisteminin organizasyonu, kararı veren mahke-
me ya da kurulun oluşumu, karar verme süreçlerindeki iş ve işlemler
ile bu süreçlerde ilgililere sağlanan hak ve güvenceler birlikte değer-
lendirilmektedir.
18
Adil yargılanmanın gerektirdiği usul şartlarının
sağlanması konusunda gerekli tedbirlerin alınması, devletin pozitif
yükümlülüğü kapsamındadır.
19
Dolayısıyla, hakkında bir disiplin yaptırımı uygulanan yargı
mensuplarınca yapılan başvurularda AİHM tarafından; kararı veren
merciin yeterince bağımsız ve tarafsız olup olmadığı, soruşturma sıra-
sında masumiyet karinesine riayet edilip edilmediği, yargı mensubu-
nun; hakkındaki itham ve iddialar konusunda tam ve zamanında ha-
berdar edilip edilmediği, savunmasını hazırlamak için yeterli süre ve
imkâna sahip olup olmadığı, çelişmeli bir yargılamanın gerektirdiği;
tanık dinletme, iddia makamının tanıklarını sorguya çekme, bilirkişi
incelemesi talep etme gibi hakların tanınıp tanınmadığı, uygulanan
yaptırımın kanun ile öngörülüp öngörülmediği, hukuki güvenlik,
belirlilik ve öngörülebilirlik ilkelerine uyulup uyulmadığı, fiil ile ce-
zanın orantılı olup olmadığı, uygulanan yaptırıma karşı etkili bir iç
hukuk yolunun sağlanıp sağlanmadığı gibi kriterler dikkate alınarak
denetim yapılmaktadır.
20
Belirtilen kriterlerden birisine uyulmama-
sı, AİHM tarafından ihlal kararı verilmesi için yeterli görülmektedir.
Makedonya’ya karşı Mitrinovski kararında başvuran tarafından; ka-
rar sürecinde lehine ifade verecek tanıkları dinletemediği, sözlü sa-
vunma yapamadığı, kurul kararında yeterli gerekçe bulunmadığı yö-
nünde ileri sürülen iddiaların hepsi Sözleşme’nin 6. maddesine göre
kabul edilebilir nitelikte bulunmasına karşın, kararı veren kurulun
17
Sibel İnceoğlu, Adil Yargılanma Hakkı, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve
Anayasa, , s. 210, ayrıca, Müslüm Akıncı, İdari Yargıda Adil Yargılanma Hakkı,
Turhan Kitabevi, Ankara, 2008, s.134.
18
AİHM, Volkov- Ukrayna, Başvuru no: 21722/11, 09/01 /2013, http://hudoc.
echr.coe.int, erişim tarihi: 01.05.2015
19
Ender Ethem Atay, İfade Hürriyetine İlişkin Temel Saptamalar, THED, sayı 57,
Ağustos 2000,
.5
20
AİHM, Özpınar- Türkiye, Harabin-Slovakya, Baka- Macaristan, Oliciç – Hırvatis-
tan, Juriciç- Hırvatistan, Mitrinovski- Makedonya kararları dikkate alındığında
AİHM’nin olayın niteliğine göre, bu kriterlerden birkaçını uyguladığı görülmek-
tedir.