25 / 473
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Hâkim ve Savcılara İlişkin Disiplin ...
24
1.1 Disiplin Kararları Verecek Merciin Bağımsız Olması
Yukarıda belirtildiği üzere, AİHS’nin 6. maddesi bir suç isnadı
ile karşılaşan herkesin tarafsız ve bağımsız bir mahkemeye başvuru
hakkını güvence altına almaktadır. Madde metninde geçen mahkeme
kavramı, özerk bir kavramdır. İç hukuk sisteminde, mahkeme olma-
yan disiplin kurulları ve idari kurullar, AİHM pratiğinde mahkeme
olarak değerlendirilmektedir. Mahkemeye göre, yetkilerinin kanunla
belirlenmesi, karar vermek için belirli usul kurallarına tabi olması, ge-
rektiğinde devletin zor kullanma yetkisine dayanarak aldığı kararları
uygulatabilmesi, bir kurulun mahkeme olarak nitelendirilmesi için
yeterlidir. Dolayısıyla, karar konusu olayı hem maddi, hem de hukuki
olarak inceleyip bağlayıcı nitelikte kararlar alan organlar, AİHM tara-
fından mahkeme olarak addedilirken, tavsiye niteliğinde kararlar ve-
ren danışma organları mahkeme olarak değerlendirilmemektedir.
24
Bu
değerlendirmelere göre, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, AİHM
tarafından mahkeme olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle HSYK,
kurumsal olarak tarafsız ve bağımsız olmalı ve kamuoyu tarafından
verdiği kararlar sonrasında bu şekilde algılanmalıdır.
Genel olarak yargının bağımsızlığından söz edebilmek için, ka-
rar verme süreçlerinin; davanın taraflarından, yasama ve yürütme or-
ganından, yargı içi müdahale ve etkilerden, basın ve ekonomik çıkar
gruplarından bağımsız olmasının yanında, kararı verecek kurul ya da
kişinin yeterli güvencelere de sahip olması gerektiği kabul edilmekte-
dir.
25
Bu nedenle, hâkim ve savcılar ile ilgili yapılmış olan başvurular-
da, yargısal nitelikteki kararlar sonrasında görevden alınma, azledil-
me, cezalandırılma gibi bir hukuki tasarrufta bulunulma ihtimali var
ise, AİHM tarafından yargının bağımsız olmadığına karar verilmek-
tedir.
26
AİHM, Sözleşmenin 6. maddesi kapsamında iç hukukta yürütü-
len yargısal süreçlerin adil olup olmadığının denetimini yaparken,
24
Sibel İnceoğlu, Adil Yargılanma Hakkı, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve
Anayasa, s.225
25
Cengiz Sarı, Yargı Etiği ve Türkiye’de Yargının Etik Yapılanması, Bilge Yayınevi,
Ankara, 2014, s.54, 55.
26
AİHM, Mitrinovski- Makedonya, başvuru no: 6899/12, 30 Nisan 2015, http://
hudoc.echr.coe.int, erişim tarihi: 30.05.2015