Dergi(124)

21 / 561

Türkiye’de Bulunan Suriyelilere Uygulanan Geçici Koruma Statüsü... 20
rensel Beyannamesi’nin 14. maddesine göre, herkesin zulüm altında
başka ülkelere sığınma ve sığınma olanaklarından yararlanma hakkı
vardır.44
Kitlesel sığınma olaylarında, çok sayıda sığınmacı, sığınma siste-
mi üzerinde olağan dışı bir yük meydana getirmektedir. Devletler bu
durumlarda, kitlesel sığınma olaylarının geçici olacağını öngörerek
geçici koruma sağlama eğilimi göstermektedir.45 Geçici koruma sta-
tüsü bir yandan devletlerin ulusal çıkarlarının ön planda tutulması
nedeniyle mülteci statüsüyle korumadan bir sapma olarak değerlen-
dirilmekte; diğer yandan geri gönderilmeme (non-refoulement) ilkesine
etkinlik kazandıran ve geçici de olsa çok sayıda sığınma arayan kişiye
koruma sağlayan bir uygulama olarak kabul edilmektedir.46 Hem mil-
letlerarası hukuk hem de insan hakları hukuku, ani bir kitlesel akın
durumunda bu akının ilgili ülke üzerindeki etkileri ne olursa olsun
geri göndermeme ilkesine istisna getirmemektedir.47
Bununla birlikte kitlesel sığınma kavramının uluslararası sözleş-
melerde kesin bir tanımı yapılmamıştır.48 1967 tarihli Birleşmiş Millet-
ler Ülkesel Sığınma Bildirisi’nin49 3. maddesinin 2. fıkrasında kitlesel
sığınmadan bahsedilmekte fakat kavram tanımlanmamaktadır.
BMMYK’nın Kitlesel Akın Durumlarında Uluslararası İşbirliği,
44 İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi için bkz.
yon/insanhaklari/pdf01/203-208.pdf (12.12.2014).
45 Çiçekli, s. 311.
46 Edwards, s.6; Çiçekli, s.311.
47 Elihu Lauterpacht/ Daniel Bethlehem,“The Scope and Content of the Principle
of Non-Refoulement: Opinion”, in Refugee Protection in International Law, edt.
Feller, Erika/Türk, Volker/ Nıcholson, Frances, Cambridge 2003, s.119-121; Sopf,
s.134; Çiçekli, s. 313, Ekşi, Türkiye’de Bulunan Suriyeliler, s.17; Gökhan Taneri,
Uluslararası Hukukta Mülteci ve Sığınmacıların Geri Gönderilmemesi (Non-
Refoulement) İlkesi, Ankara 2012, s.62-64. 1951 Cenevre Sözleşmesi’nin geri gön-
dermeme ilkesine dair 33. maddesinde, bu ilkenin kitlesel sığınma durumlarında
uygulanmayacağına dair bir hüküm bulunmamaktadır. Aslı Bayata-Canyaş, “Ya-
bancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Kapsamındaki Geri Gönderme Yasağı-
nın Uygulanma Koşullarının AİHM Kararları Çerçevesinde İrdelenmesi”, Hacet-
tepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(1), 2015, s. 78.
48 Edwards, s.5. 1951 tarihli Cenevre Sözleşmesi ve Ek 1967 tarihli Protokol ile ABÖ
Mülteci Sözleşmesi’nde kitlesel sığınmaya dair bir tanım bulunmamaktadır.
Kaya/Yılmaz Eren, s. 39.
49 UN Declaration on Territorial Asylum, 14 December 1967, UNGA Resolution No.
2312 (XXII).
IMG/NR023647.pdf?OpenElement (10.10.2015).