22 / 561
TBB Dergisi 2016 (124)
Doğa ELÇİN
21
Yükümlülük ve Sorumluluğun Paylaşılması Kararı
50
’na göre kitlesel
akın, hatırı sayılır sayıda insanın, milletlerarası bir sınıra ulaşması,
çok sayıda insanın sınırı geçmesi, varış devletinin özellikle acil du-
rumlarda sınırı geçen kitleyi karşılamadaki yetersizliği, bireysel sığın-
ma prosedürlerinin geniş çaptaki sığınma karşısında işlevsiz kalması
durumlarından birkaçını ya da hepsini içermektedir. Ayrıca konuya
ilişkin olarak, BMMYK’nın 2014 tarihli Geçici Korumaya İlişkin Reh-
ber Kuralları
51
bulunmaktadır.
BMMYK, kitlesel sığınma olaylarını, devletlerin büyük ölçekte
mülteci akınıyla karşılaştıkları aşama ile birlikte çok sayıda nüfusa
uzun süre ev sahipliği yaptığı durumları kapsayacak şekilde ele al-
maktadır.
52
BMMYK ayrıca kitlesel sığınma olaylarının, sığınma ara-
yan kişilerin sayısına bakılarak belirlenmesinden ziyade kabul eden
devletin kaynaklarına göre tespit edilmesi gerektiğini vurgulamakta-
dır. Buna göre, “büyük ölçek”lilik ya da “kitlesel”liğin ülkeden ülkeye,
bölgeden bölgeye değişebileceği ve her bir olayın kendi özelliğine göre
belirlenmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu noktada, bir sığınma akınıyla
karşı karşıya kalan devlet, bireysel başvuru usûllerini uygulayabiliyor
ise kitlesel sığınma durumu söz konusu olmayacaktır.
53
O hâlde kitle-
sel sığınma, akının büyüklüğü ve ani gerçekleşmesi nedeniyle bireysel
başvuru ve statü belirleme usûllerinin işletilmesinin imkânsız hâle
geldiği ve bu durumun ev sahibi ülke kurumları ve kaynakları ba-
kımından zorlanmalara neden olduğu durumlarda söz konusudur.
54
Ancak geçici koruma statüsü, geri göndermeme ilkesine işlevsellik
kazandıran ve ani şekilde kitleler hâlinde ülke sınırlarına ulaşan ki-
şilere belirli bir koruma sağlamayı hedefleyen pragmatik bir çözüm
50
Conclusion on International Cooperation and Burden and Responsibility Sharing
in Mass Influx Situations
No. 100 (LV) – 2004, EXCOM Conclusions, 8 October 2004,
http://www.unhcr.
org/41751fd82.html (24.10.2015).
51
UNHCR, 2014, Guidelines on Temporary Protection,
http://www.unhcr.
org/5304b71c9.html (10.10.2014).
52
Global Consultations on International Protection ‘Mechanisms of Internatio-
nal Cooperation to Share Responsibilities and Burdens in Mass Influx Situati-
ons’, UN Document EC/GC/01/7, 19 February, 2001, 11.
http://www.unhcr.
org/3ae68f3cc.pdf (10.10.2014).
53
UNHCR (2001), “Protection of Refugees in Mass Influx Situations: Overall Protec-
tion Framework”, UN Document EC/GC/01/4, paragraf 14.
http://www.unhcr.org/3ae68f3c24.html (10.10.2014).
54
Çiçekli, s.312.