27 / 417
26
Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuruda Kabul Edilebilirliğe Dair Bir Usul Sorunu ...
etmektedir.
59
Bu kısa tanımlamadan, etkili bir iç hukuk yolunun iki asli
unsurunun bulunması gerektiği anlaşılmaktadır. Bu unsurlar, adale-
te erişim ve yargılama makamlarının yeterliliğidir. Bireylerin, önce-
likle temel hak ve hürriyetlerinin ihlali nedeniyle mağdur oldukları
iddiasını önünde dile getirebilecekleri idari veya yargısal makamların
bulunması gerekmekte ve bu makamlar tarafından verilen kararların
ihlali gidermeye elverişli, icra kabiliyetine sahip olması gerekmekte-
dir. AYM bireysel başvuru kararlarının birçoğunda bu prensibi ifade
etmektedir. Mahkeme bir kararında, tüketilmesi gereken başvuru yol-
larının başvurucunun şikâyetlerini gidermede makul başarı şansı tanı-
maları gerektiğini, dolayısıyla mevzuatta bu yollara yer verilmesinin
tek başına yeterli olmayıp uygulamada da etkili olduklarının göste-
rilmesi ya da en azından etkili olmadıklarının kanıtlanmamış olması
gerektiğini belirtmektedir.
60
Başvurucunun, bir ihlal iddiasını gidermeye elverişli birden çok
başvuru yoluna sahip olması durumunda, bunlardan birini tüketmesi
yeterli görülmektedir.
61
Kural olarak başvurucudan aynı amacı taşıyan
başvuru yollarının tamamının tüketilmesi beklenmemektedir. AİHM
kararlarında da sıklıkla kullanılan ve AYM’nin bireysel başvuru yar-
gılamasında uyguladığı bu prensip uyarınca, başvurucunun başvuru
yollarını tükettiğini kabul edebilmek için, kendine sunulan alternatif
yollardan birini tüketmiş olması gerekli ve yeterlidir. Ancak bu kural
ihlali iddia edilen hakkın türüne göre değerlendirilmelidir. Bireyin ma-
nevi varlığına karşı üçüncü kişilerin müdahaleleri durumunda tüke-
tilmesi gerekli başvuru yolları ceza soruşturması yapılması amacıyla
şikâyette bulunma şeklinde olabileceği gibi, hukuk davası yoluyla taz-
59
Bkz. Aynı yönde, Sami Sezai Ural, a.g.e, s.154 Frédéric Sudre, Jean-Pierre
Marguénaud, Joel Adriantsimbazovina, Adeline Gouttenoire, Gérard Gonzalez,
Laure Milano, Hélène Surrel, a.g.e, s.849, Robin C. A. White, Clare Ovey, a.g.e,
s.34-35.
60
AYM Kararları, 2013/6576 (Zeki Bingöl (2)), par.57, 2013/843 (Özgür Görmez),
par.27, 2012/239 (Ramazan Aras), par.28-29, 2012/1158 (Firas Aslan ve Hebat As-
lan), par.35, 2012/1137(Murat Narman), par.28.
61
AİHM, Günaydın/Türkiye kararında, Hükümetin başvurucunun maruz kaldığı-
nı iddia ettiği kötü muamele şikâyetleri nedeniyle savcılığa şikâyette bulunmadı-
ğını itirazı kabul etmemiştir. Mahkeme, başvurucunun kendisi hakkında yapılan
soruşturma esnasında birçok kez kamu görevlileri tarafından kötü muameleye
maruz bırakıldığını belirttiğini ifade etmiştir. AİHM Kararı, Günaydın/Türki-
ye,25 Nisan 2002.