TBB Dergisi Özel Sayı

94 / 497

KAMU HİZMETİNE GİRİŞTE VE YÜKSELMEDE
KADINLARA POZİTİF AYRIMCILIK YAPILMASI
VE AVRUPA’DAKİ ÖRNEKLER
POSITIVE DISCRIMINATION TOWARDS WOMEN FOR
RECRUITMENT AND PROMOTION IN PUBLIC SERVICE, WITH
EXAMPLES FROM PRACTICE IN EUROPE
Kamile TÜRKOĞLU ÜSTÜN*
Özet: Anayasa’nın 10’uncu maddesine 2004 yılında eklenen
“Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama
geçmesini sağlamakla yükümlüdür” ve 2010 yılında eklenen “Bu mak-
satla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz”
hükümleri ile hukuki anlamda kadın erkek eşitliğine vurgu yapılarak,
fiili hayattaki eşitsizlik kabul edilip devlete bu eşitsizliği gidermeye
yönelik tedbirler almak konusunda bir görev verilmiştir. Türkiye
aynı zamanda 1986 yılından beri Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın
Önlenmesi Sözleşmesi’ne (CEDAW) taraftır. Bu sözleşme taraf dev-
letlere kadınlara karşı ayrımı ortadan kaldırıcı bir politika izleyerek
çeşitli geçici veya özel tedbirler alma ve kanuni düzenlemeler yapma
ödevi vermiştir. Ancak aradan geçen yıllar içerisinde bu konuda etkili
ve önemli somut adımlar atıldığını söylemek mümkün değildir. Top-
lumsal cinsiyet eşitliği konusunda atılması gereken adımlardan biri
kamu hizmetine girişte ve yükselmede kadınlara kota uygulanması
olmalıdır. Kadın-erkek eşitliği konusunda Türkiye›ye oranla çok daha
iyi konumda olan Avrupa ülkelerinde yıllardır kadınların kamu hizme-
tine girişte ve yükselmesinde kota uygulaması yapılmaktadır. Kota
uygulaması ile kamu hizmetine girişte ve yükselmede adaylardan
aynı özelliklere sahip olanlar arasında kadın olanlara belli bir oranda
öncelik verilerek kadınların erkeklerle eşit düzeyde temsil edilmesi
sağlanmaktadır. Kamu hizmetine girişte kota uygulamasını özellikle
Fransa ve Almanya başarılı bir şekilde uygulamış ve bu uygulamalar
Avrupa Adalet Divanı (AAD)’nın içtihatlarıyla uyumlu bir şekilde yo-
rumlanmıştır. Bu ülkelerdeki kota uygulamaları kamu alanında kadın-
erkek eşitliğini sağlamak açısından kısa sürede olumlu sonuçlar ver-
miştir. Bu uygulamaların Türkiye’de de örnek alınarak incelenmesi
gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler: Pozitif Ayrımcılık, Olumlu Eylem, Toplumsal
Cinsiyet Eşitliği, Kadın-Erkek Eşitliği, Kadın Kotaları
Abstract: The sentence was added to the 10th Article of the
Constitution in 2004 which says “Men and women have equal rights.
The State has the obligation to ensure that this equality exists in
* Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi İdare Hukuku ABD Araştırma Görevlisi ve
Kamu Hukuku Doktora Öğrencisi, ORCID : 0000-
0002-2933-582X