295 / 441
Özel Yasama Yöntemi Olarak Temel Kanun
294
Temel kanun olarak Genel Kurulda görüşülen tasarı ve tekliflerin
büyük bir çoğunluğunun ilgili alanı ya ilk defa düzenleyen ya da ciddi
yapısal dönüşümlerin tezahürü olarak mevcut kanunları yürürlükten
kaldıranve yenilerini ikame edenkanunlar olduğugözlemlenmektedir.
Bu bağlamda temel kanun uygulamasının yasama faaliyetlerinin daha
hızlı ve etkin bir biçimde yürütülmesine ciddi bir katkı sağladığı yad-
sınamaz
43
.
Dikkat çeken bir diğer nokta ise sekiz
44
, on bir
45
, on dört
46
ve ben-
zer sayıdaki maddelerden oluşan çerçeve kanunların dahi temel kanun
olarak görüşülmüş olmasıdır. İçtüzüğün 91. maddesinde belirtilen
“bir
hukuk dalını sistematik olarak bütünüyle veya kapsamlı olarak değiştirecek
biçimde genel ilkeler içermesi, kişisel veya toplumsal yaşamın büyük bir bö-
l
ü
münü ilgilendirmesi, kendi alanındaki özel kanunların dayandığı temel
kavramları göstermesi, özel kanunlar arasında uygulamada ahenk sağlaması,
düzenlediği alan yönünden bütünlüğ
ü
nün ve maddeler arasındaki bağlantı-
ların korunması zorunluluğunu bulundurması, önceki yasalaşma evrelerinde
de özel görüşme ve oylama usulüne bağlı tutulma ölçütlerini taşıması ve ay-
rıca temel kanunlarla değiştirilmesi amaçlanan kanunlar arasında herhangi
bir bağ bulunması”
kriterleri taşımayan tasarı ve tekliflerin temel kanun
43
Bunun en somut örnekleri olarak Türk Borçlar Kanununu, Türk Ticaret Kanunu-
nu ve Hukuk Muhakemeleri Kanununu gösterebiliriz. Her üç kanun gerek madde
sayısı itibarıyla gerekse düzenlendikleri hukuk alanı itibarıyla kapsamlı kanunlar
olmalarına rağmen temel kanun uygulamasının sağladığı zaman tasarrufu neti-
cesinde birer günde kanunlaşmışlardır. Ancak her üç kanunun da bu kadar kısa
sürede kanunlaşmalarında siyasi partiler arasındaki uzlaşmanın etkileri de gör-
mezden gelinemeyecek kadar büyüktür.
44
14.7.2010 tarihli ve 6005 sayılı Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanunu ile Bazı
Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Ka-
nun ile çeşitli illerde üniversiteler kurulmaktadır. Ancak kanaatimizce üniversite
kurulmasına dair kanunlar İçtüzüğün 91. maddesinde temel kanunlar için aranan
koşulları taşımamaktadır. Bir de madde sayısındaki azlık göz önünde bulundu-
rulduğunda bu kadar kapsamı dar kanunlar için temel kanun uygulamasına gidil-
mesini doğru bulmamaktayız.
45
3.6.2010 tarihli ve 5983 sayılı Kooperatifler Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hük-
münde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
46
22.7.2010 tarihli ve 6008 sayılı Terörle Mücadele Kanunu ile Bazı Kanunlarda De-
ğişiklik Yapılmasına Dair Kanun toplam on dört maddeden müteşekkil olup, bu
on dört maddede Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu, Terörle Mücadele Ka-
nunu, İnfaz Hâkimliği Kanunu, Ceza Muhakemesi Kanunu ve Ceza ve Güvenlik
Tedbirlerinin infazı Hakkında Kanunda değişiklik yapılmakta ve birkaç madde
haricinde maddeler arasında bağlantı da bulunmamaktadır. Ayrıca bahse konu
kanun, içtüzüğün temel kanunlar için aradığı şartları da taşımadığını düşünmek-
teyiz.