301 / 441
Anayasa Mahkemesi’nin Vergi ve Benzeri Mali Yükümlülüklere İlişkin Kararlarında ...
300
Çalışmamızın konusunun, Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) vergi
ve benzeri mali yükümlülüklerin yer aldığı hükümlere ilişkin karar-
larındaki kamu yararı ölçütü olması sebebiyle, idari işlemler ve idari
yargı açısından kamu yararından ziyade, kanunlar ve anayasa yargısı
açısından kamu yararı üzerinde durulacaktır.
Bu kapsamda çalışmamızda, öncelikle genel olarak kamu yararı
kavramına değinilecek, akabinde AYM’nin kamu yararı kavramına
atıf yaptığı, vergi ve benzeri mali yükümlülüklerin yer aldığı hüküm-
lere ilişkin kararlardan, konumuz bakımından önem arz eden bazıları
incelenerek değerlendirilecektir.
II. GENEL OLARAK KAMU YARARI KAVRAMI
Kamu yararı kavramının içeriği hukuki olmakla birlikte, bu kav-
ram, saptanış şekli itibariyle toplumsal koşulların bir sonucu olarak
belirmektedir
1
.
Doktrinde üzerinde uzlaşılmış bir tanımı bulunmayan kamu yara-
rı kavramını, “biçimi” bakımından açıklamak daha yerinde olacaktır.
Zira kamu yararı; özü veya içeriği önceden belli olmayan, buna karşı-
lık biçimi aracılığıyla tanınan ve tanımlanan bir kavramdır
2
.
Kamu yararı, kanunlar bakımından, kanun koyucunun yetkisinin
sınırını oluşturmaktadır
3
. Diğer taraftan, kanun koyucunun her kanun
ile kamu yararını hedeflediği, bir başka deyişle kanunların kamu yara-
rına yönelik olduğu varsayılmaktadır
4
.
1789 Fransız Devrimi sonucunda, o zamana kadar başat kavram
olan “Ortak İyilik”e tepki olarak ortaya çıkan kamu yararı
5
, sonrasın-
da Fransız Kamu Hukuku’na yerleşmiştir. Daha sonra çağdaş kamu
1
Ahmet G. Kumrulu, “Vergi Hukukunun Birkısım Anayasal Temelleri”,
Ankara
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi,
Cilt:36, Sayı:1, 1979, s.158-159.
2
Tekin Akıllıoğlu, “Kamu Yararı Kavramı Üzerine Düşünceler”,
Amme İdaresi
Dergisi,
Cilt:24, S:2, 1991, s.3.
3
Turan Yıldırım, “Kamu Yararı ve Disiplin Cezalarının Affı”,
Anayasa Yargısı
Dergisi,
Cilt:18, 2001, s.440.
4
Akıllıoğlu, s.3.
5
Akıllıoğlu, s.8.