406 / 413
TBB Dergisi 2014 (112)
Erkan ŞENSES
405
bb)
Savunmanın Saldırıyla Orantılı Olması
Meşru savunma saldırıyla orantılı olmak zorundadır. Yasa bu du-
rumu
“…haksız bir saldırıyı o anda hal ve koşullara göre saldırı ile orantılı
biçimde defetmek zorunluluğu…”
biçiminde tarif ederek orantı koşulunu
aramıştır. Madde gerekçesinde
“…Savunmanın “saldırı ile orantılı biçim-
de” olması, yani saldırıyı defedecek ölçüde olması, meşru savunmanın temel
koşullarından birisi olarak kabul edilmiştir. Saldırıya uğrayan kişi, ancak bu
saldırıyı etkisiz kılacak ölçüde bir davranış gerçekleştirdiği taktirde, meşru
savunma hukuka uygunluk nedeninden yararlanacaktır”
denilmiştir. Aksi
durumda TCK’nın 27 nci maddesinde düzenlenen meşru savunmada
sınırın aşılması sorumluluğuna gidilebilecektir.
Savunma ile saldırı arasında iki bakımdan denge aranmaktadır.
Öncelikle savunmada kullanılan araçlar ile saldırıda kullanılan araç-
lar arasında denge bulunması gereklidir. İkinci olarak da saldırıya uğ-
rayan hak ile zarar verilen hak arasında oran bulunmalıdır
28
.
Bir kimsenin malına yönelen saldırıda saldırganın kullandığı
araçlar ile müdafaa halinde bulunan kimsenin kullandığı araçlar aynı
olmak zorunda değildir. Savunmada bulunan kimse o anda elinde
bulunan araç ile savunma yapacaktır. Savunmada bulunan kimsenin
elindeki araç daha etkin ancak yeterli ölçüde kullanılmış ise dengenin
aşıldığı söylenemez. Örneğin, bıçakla saldıran saldırgana karşı, sadece
bir silaha sahip olan saldırıya uğrayan, saldırıyı, havaya ateş etmek
veya saldırganı kolundan yaralamak suretiyle uzaklaştırmışsa, farklı
araç olmasına rağmen ölçülü kullanıldığından meşru savunma hali
vardır. Burada saldırıya uğrayan farklı bir aracı kullanmış olmakla
birlikte aracı amacı doğrultusunda kullanmıştır
29
.
Saldırılan hak ile savunulan hak arasındaki dengede ise örneğin
mülkiyet hakkı ile hayat hakkı arasında denge bulunduğu söylene-
mez. Bu bakımdan bir kimse malını savunurken diğer bir kimsenin
hayat hakkını sonlandıramaz
30
.
Yargıtay’ da çeşitli kararlarında savunmanın orantılı olması ka-
rarını aramış ve orantısız savunmalarda meşru savunmadan söz edi-
28
Artuk/Gökcen/Yenidünya, s. 548.
29
Kaynar, s. 112.
30
Artuk/Gökcen/Yenidünya, s. 548.